Niezdolność fizjoterapeuty do wykonywania zawodu z przyczyn zdrowotnych

Ustawa o zawodzie fizjoterapeuty i obowiązki fizjoterapeutów

Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 952), zwana w skrócie u.z.f., określa zasady wykonywania zawodu fizjoterapeuty, a także po raz pierwszy w Polsce powołała do życia samorząd zawodowy fizjoterapeutów. Jednostką organizacyjną samorządu, posiadającą osobowość prawną, jest Krajowa Izba Fizjoterapeutów (KIF) z siedzibą w Warszawie. KIF tworzą fizjoterapeuci wpisani do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów. Do podstawowych zadań samorządu zawodowego fizjoterapeutów należy sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu fizjoterapeuty. Krajowa Izba Fizjoterapeutów w ramach realizacji powyższego zadania uprawniona jest do kontroli wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę. Samorząd zawodowy może prowadzić kontrole w celu oceny wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę, a także w szczególnych sytuacjach powołać komisję lekarską wydającą orzeczenie w przedmiocie niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu. 

Jeżeli fizjoterapeuta ma status pracowniczy, to podlega obowiązkowo badaniom profilaktycznym określonym w Kodeksie pracy. W wyniku badania lekarskiego w ramach medycyny pracy może zostać wydane orzeczenie mające istotny wpływ na stosunek pracy fizjoterapeuty. 

Niezdolność do wykonywania zawodu 

Na podstawie art. 12 u.z.f. może zostać wydane orzeczenie w przedmiocie niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu. Szczegółowo tryb postępowania w przedmiotowej sprawie określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie orzekania o niezdolności do wykonywania zawodu fizjoterapeuty oraz trybu postępowania w sprawach zawieszenia albo ograniczenia prawa wykonywania zawodu (Dz. U. z 2017 r., poz. 1429).

Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie całkowitej albo częściowej niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu spowodowanej jego stanem zdrowia, Krajowa Rada Fizjoterapeutów (KRF) powołuje komisję lekarską. Niezdolność fizjoterapeuty do wykonywania zawodu albo ograniczenie w wykonywaniu ściśle określonych czynności zawodowych mogą być wywołane niepełnosprawnością, chorobą, w tym chorobą psychiczną, lub uzależnieniem od substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu, leków lub środków odurzających. Nie są to wszystkie możliwe choroby będące przesłankami do stwierdzenia niezdolności do wykonywania zawodu fizjoterapeuty, a jedynie ich przykładowe wyliczenie. Generalnie przyczyna niezdolności powinna mieć charakter trwały lub długotrwały.

Komisja wydaje orzeczenie w przedmiocie niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu. Komisja lekarska składa się z trzech lekarzy specjalistów odpowiednich dziedzin medycyny. Członkiem komisji lekarskiej nie może być lekarz, który:
jest małżonkiem lub krewnym albo powinowatym do drugiego stopnia fizjoterapeuty, którego dotyczy postępowanie,
pozostaje wobec fizjoterapeuty, którego dotyczy postępowanie, w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że może to budzić uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności.

Badania profilaktyczne wstępne, okresowe i kontrolne są przeprowadzane na koszt pracodawcy.

Członek komisji lekarskiej podlega wyłączeniu z udziału w postępowaniu z urzędu lub na wniosek fizjoterapeuty, którego dotyczy postępowanie, jeżeli w trakcie tego postępowania wyszła na jaw lub zaszła co najmniej jedna z wyżej wskazanych okoliczności, lub członek komisji lekarskiej w trakcie trwającego postępowania został pozbawiony prawa wykonywania zawodu, zawieszony w prawie wykonywania zawodu lub ograniczony w wykonywaniu określonych czynności medycznych.

W przypadku podjęcia uchwały o wyłączeniu członka komisji lekarskiej Krajowa Rada Fizjoterapeutów powołuje na jego miejsce nowego członka.

Czytaj również: Jak można utracić prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty?

Postępowanie komisji lekarskiej w sprawie niezdolności do wykonywania zawodu fizjoterapeuty

Komisja lekarska w celu wydania orzeczenia o niezdolności do wykonywania zawodu fizjoterapeuty przeprowadza badanie lekarskie, a także może skierować fizjoterapeutę na niezbędne badania lub obserwację w podmiocie leczniczym lub wystąpić o wydanie dodatkowej opinii lekarza specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny. Przewodniczący komisji lekarskiej uzgadnia termin niezbędnych badań lub obserwacji w podmiocie leczniczym oraz powiadamia fizjoterapeutę o terminie i miejscu ich wykonania.

Fizjoterapeuta, którego sprawa dotyczy, jest obowiązany do stawienia się przed komisją. Termin stawiennictwa fizjoterapeuty przed komisją oraz na badania lub obserwację ustala się w taki sposób, aby był on nie krótszy niż 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania. W przypadku usprawiedliwionego niestawienia się fizjoterapeuty przed komisją lekarską oraz na badanie lub obserwację przewodniczący komisji lekarskiej ustala ponowny termin stawienia się przed komisją lekarską oraz na badanie lub obserwację, o którym powiadamia fizjoterapeutę. Usprawiedliwienie niestawiennictwa fizjoterapeuty z powodu choroby wymaga przedstawienia zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego niemożność stawienia się na badanie lekarskie w terminie siedmiu dni od dnia wystawienia zaświadczenia.

W przypadku zaistnienia innych okoliczności uzasadniających niestawiennictwo fizjoterapeuta informuje komisję lekarską o przyczynach usprawiedliwiających niestawiennictwo, przedstawiając je pisemnie w terminie siedmiu dni od dnia ich zaistnienia.

Jeżeli fizjoterapeuta odmawia stawienia się przed komisją lekarską lub poddania się badaniu bądź obserwacji, lub ponownie nie stawia się przed komisją lekarską oraz na badanie albo obserwację, przewodniczący komisji lekarskiej powiadamia o tym niezwłocznie KRF, która podejmuje wówczas uchwałę o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu wykonywania określonych czynności zawodowych.

Fizjoterapeuta, którego dotyczy postępowanie, może wskazać fizjoterapeutę, lekarza niebędącego członkiem komisji, adwokata albo radcę prawnego jako swojego męża zaufania, który czuwa nad rzetelnością przebiegu postępowania. Fizjoterapeuta może ustanowić męża zaufania nie później niż w dniu stawiennictwa przed komisją lekarską. Mąż zaufania, nie będąc członkiem komisji lekarskiej, ma prawo uczestniczyć we wszystkich jej czynnościach, z wyjątkiem głosowania.

Sporządzanie protokołu i orzeczenia przez komisję lekarską

Komisja lekarska z dokonanych czynności sporządza protokół. Do protokołu dołącza się orzeczenie komisji lekarskiej wraz z uzasadnieniem.

Orzeczenia komisji lekarskiej zapadają zwykłą większością głosów. Członek komisji lekarskiej, który ma odrębne zdanie, może je złożyć na piśmie wraz z uzasadnieniem, które dołącza się do protokołu. Jeżeli stan zdrowia fizjoterapeuty uniemożliwia wykonywanie ściśle określonych czynności zawodowych, komisja lekarska w orzeczeniu wskazuje rodzaj tych czynności.

Orzeczenie wraz z uzasadnieniem i ze zgromadzoną w toku postępowania dokumentacją medyczną oraz protokołem komisja lekarska niezwłocznie przekazuje KRF. KRF doręcza niezwłocznie odpis orzeczenia komisji lekarskiej fizjoterapeucie, którego dotyczy postępowanie, i jego mężowi zaufania, jeżeli został wyznaczony. W uzasadnionych przypadkach KRF może zwrócić się do komisji lekarskiej o uzupełnienie orzeczenia:

• z urzędu – w terminie 30 dni od dnia otrzymania orzeczenia komisji lekarskiej;
• na wniosek fizjoterapeuty, którego dotyczy postępowanie – w terminie 30 dni od dnia otrzymania tego wniosku.

Jeżeli orzeczenie komisji lekarskiej nie daje podstaw do zawieszenia prawa wykonywania zawodu fizjoterapeuty albo ograniczenia wykonywania ściśle określonych czynności zawodowych, KRF podejmuje uchwałę o umorzeniu postępowania. KRF na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej nie później niż po upływie dwóch miesięcy od dnia otrzymania orzeczenia albo miesiąca od dnia otrzymania uzupełnienia orzeczenia podejmuje uchwałę o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu fizjoterapeuty na okres trwania niezdolności do wykonywania zawodu albo uchwałę o ograniczeniu wykonywania ściśle określonych czynności zawodowych na okres trwania niezdolności do wykonywania zawodu. Fizjoterapeuta, którego sprawa dotyczy, jest uprawniony do uczestnictwa, z prawem zabrania głosu, w posiedzeniu Krajowej Rady Fizjoterapeutów w czasie rozpatrywania jego sprawy.

Prawo do odwołania od uchwały o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu

Fizjoterapeucie, w stosunku do którego podjęto uchwałę o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu wykonywania określonych czynności zawodowych, przysługuje prawo wniesienia odwołania od uchwały o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu wykonywania określonych czynności zawodowych do Ministra Zdrowia w terminie 14 dni od dnia otrzymania uchwały. Odwołanie od powyższej uchwały KRF fizjoterapeuta składa w dwóch egzemplarzach do Ministra Zdrowia za pośrednictwem KRF. KRF jest obowiązana przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy Ministrowi Zdrowia w terminie 30 dni od dnia, w którym otrzymała odwołanie, jeżeli w tym terminie nie podjęła nowej uchwały, w której uchyliła lub zmieniła zaskarżoną uchwałę. Decyzję Ministra Zdrowia w sprawie odwołania od uchwały doręcza się fizjoterapeucie, którego postępowanie dotyczy, jego mężowi zaufania, jeżeli został wyznaczony, 
oraz KRF.

Fizjoterapeuta może wystąpić do Krajowej Rady Fizjoterapeutów o uchylenie uchwały o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu wykonywania określonych czynności zawodowych, jeżeli ustaną przyczyny zawieszenia albo ograniczenia.

Badania profilaktyczne fizjoterapeuty

Fizjoterapeuci mający status pracownika (zatrudnieni na podstawie umowy o pracę) podlegają obowiązkowi wykonywania lekarskich badań profilaktycznych określonych w art. 229 Kodeksu pracy. Celem badania profilaktycznego jest stwierdzenie istnienia lub braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Inicjatywa w zakresie badań profilaktycznych należy zasadniczo do pracodawcy, który na zasadach określonych w przepisach kieruje pracownika na badania, kontroluje ich wykonanie przez pracownika i może kwestionować orzeczenia, domagając się ponowienia badań. Zgodnie art. 229 § 4 Kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy fizjoterapeuty bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. 

Przepisy Kodeksu pracy wyodrębniają następujące rodzaje badań profilaktycznych: wstępne, okresowe i kontrolne. Badania wstępne powinny być wykonane:

• przed podjęciem zatrudnienia i rozpoczęciem pracy u danego pracodawcy (osoby przyjmowane do pracy),
• w przypadku każdorazowej zmiany stanowiska pracy przez pracownika młodocianego (czyli osobę, która ukończyła 16 lat, a nie ukończyła 18 lat), 
• w przypadku zmiany przez pracownika stanowiska pracy, jeśli zmiana ta wiąże się z występowaniem w nowym środowisku pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych (innych niż w dotychczasowym środowisku pracy).

Czytaj również: Prawo wykonywania zawodu fizjoterapeuty (PWZFz)

Badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Badania okresowe powinny być wykonywane okresowo, w różnych przedziałach czasu, określonych w zależności od konkretnych narażeń występujących w środowisku pracy oraz od dokonanej oceny stanu zdrowia pracownika. Badaniom okresowym podlegają wszyscy pracownicy. 

Badania kontrolne są szczególnym rodzajem badań, które powinny być wykonane w odniesieniu do tych pracowników, np. fizjoterapeutów, w stosunku do których orzeczono czasową niezdolność do pracy z powodu choroby na czas co najmniej 30 dni; powrót do pracy tych pracowników wymaga ponownej oceny zdolności do jej wykonywania. Badaniom kontrolnym podlegają tylko ci pracownicy, którzy zgłaszają się do pracy po okresie niezdolności do pracy jedynie wskutek choroby (potwierdzonej zwolnieniem lekarskim), który był dłuższy niż 30 dni. Celem badań kontrolnych jest ustalenie (a właściwie potwierdzenie) zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. 

Zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników, tryb ich przeprowadzania oraz sposób dokumentowania i kontroli tych badań, a także częstotliwość wykonywania badań okresowych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 2067). Konkretny zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stanowiące załącznik nr 1 do przedmiotowego rozporządzenia. 

Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Fizjoterapeuta ma obowiązek stawienia się na badanie profilaktyczne. Obowiązek poddania się badaniom lekarskim, o którym mowa w art. 211 pkt 5 k.p., zawiera w sobie nie tylko obowiązek stawienia się na badania i obowiązek uzyskania zaświadczenia lekarskiego, ale również obowiązek współdziałania podczas badania i informowania o istotnych kwestiach dotyczących zdrowia pracownika. Pracownik powinien wykonać badania profilaktyczne w tej podstawowej jednostce medycyny pracy, z którą umowę ma jego pracodawca. 

Badania profilaktyczne w zakresie medycyny pracy dla fizjoterapeutów

Badania okresowe i kontrolne należy przeprowadzać w miarę możliwości w godzinach pracy, a za czas poświęcony na ich przeprowadzenie pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Badania profilaktyczne wstępne, okresowe i kontrolne są przeprowadzane na koszt pracodawcy.

Badania profilaktyczne oraz profilaktyczną opiekę zdrowotną niezbędną z uwagi na warunki pracy wykonują przede wszystkim lekarze, którzy posiadają specjalizację w dziedzinie: medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny morskiej i tropikalnej, medycyny kolejowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej lub higieny pracy. 

Zgodnie z obowiązującymi standardami badanie profilaktyczne składa się z badania ogólnolekarskiego oraz konsultacji specjalistycznych i badań pomocniczych, których zlecenie przy pewnych narażeniach jest obligatoryjne lub wynika ze wskazań lekarskich.

Lekarz orzeka na podstawie wyników przeprowadzonego badania lekarskiego oraz oceny zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika występujących na stanowisku pracy. Oceny zagrożeń lekarz dokonuje na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy.

Badania profilaktyczne kończą się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym:

• brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku albo
• istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku – w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne wydaje orzeczenie lekarskie osobie badanej oraz pracodawcy. Od orzeczenia lekarskiego osobie badanej oraz pracodawcy, który wydał skierowanie na badania lekarskie, przysługuje odwołanie wnoszone na piśmie. Odwołanie wraz z jego uzasadnieniem wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego za pośrednictwem lekarza, który je wydał, do jednego z podmiotów odwoławczych, w szczególności do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy właściwego ze względu na miejsce świadczenia pracy lub siedzibę jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik. Badania w trybie odwołania przeprowadza w terminie 14 dni od dnia otrzymania odwołania właściwy podmiot odwoławczy. Orzeczenie lekarskie wydane w trybie odwołania jest ostateczne!