Rehabilitacja przedsionkowa za pomocą ćwiczeń Cawthorne’a–Cookseya

Zawroty głowy i zaburzenia równowagi są poważnym problemem zdrowotnym, coraz częściej odnotowywanym wśród pacjentów. Ocenia się, że 20% osób w wieku od 50 do 60 lat cierpi na te dolegliwości. U seniorów do 74. roku życia zawroty głowy w 32% prowadzą do utraty równowagi i upadków, w konsekwencji pośrednio lub bezpośrednio przyczyniają się do urazów ortopedycznych, a nawet zgonów [3, 12].
Integracja bodźców z układu wzrokowego, somatosensorycznego i przedsionkowego oraz wygenerowanie prawidłowej odpowiedzi z układu motorycznego wpływają na prawidłową kontrolę postawy. Zaburzenia w funkcjonowaniu narządu przedsionkowego rzutują na sensoryczną i motoryczną część układu równowagi [13]. Przyjmuje się, że przyczyną połowy występujących zawrotów głowy są dysfunkcje w obrębie narządu przedsionkowego [3, 9].

Narząd przedsionkowy i jego rola w orientacji przestrzennej ciała

Aby utrzymać równowagę ciała, niezbędne jest współdziałanie ze sobą narządu przedsionkowego, narządu wzroku oraz receptorów czucia głębokiego. Narząd wzroku ocenia ustawienie oczu i głowy względem otoczenia. Receptory czucia głębokiego dostarczają informacji o ustawieniu części ciała względem siebie i względem podłoża. Układ przedsionkowy informuje o relacji głowy względem sił (przyspieszeń liniowych i kątowych) [4, 10, 13]. To właśnie w sytuacji niespójności tych informacji dochodzi do konfliktu sensorycznego i powstania zaburzonej interpretacji usytuowania własnego ciała i otoczenia, co w konsekwencji powoduje zawroty głowy i zaburzenia równowagi [4, 13].
Narząd przedsionkowy (błędnik) znajduje się w uchu wewnętrznym. Anatomicznie wyróżnia się błędnik kostny, wypełniony przychłonką, i znajdujący się w jego wnętrzu błędnik błoniasty, wypełniony śródchłonką. Błędnik błoniasty składa się z dwóch morfologicznych podjednostek:

• aparatu statolitowego – łagiewki i woreczka. Komórki receptorowe (komórki włoskowate) w woreczku i łagiewce tworzą nabłonek zmysłowy w postaci tzw. plamek. Przykrywa je błona otolitowa ze złogami kryształów węglanu wapnia (otolity). Otolity zwiększają masę błony i pośrednio umożliwiają rejestrację przyspieszenia liniowego: łagiewka rejestruje przyspieszenie poziome, woreczek – pionowe;
• kanałów półkolistych – przedniego, tylnego i bocznego. Każdy z kanałów jest na jednym z końców rozszerzony i tworzy tzw. bańkę. W bańkach znajdują się grzebienie bańkowe zawierające komórki włoskowate (receptory). Receptory te reagują na przyspieszenia kątowe.

Komórki włoskowate (wyposażone w rzęski) są mechanoreceptorami. Podczas ruchów głowy na zasadzie bezwładności płynów dochodzi do ruchów śródchłonki. Przepływ śródchłonki powoduje przemieszczenie osklepka lub błony otolitowej, przechy...