Komisja Europejska (Grupa Wielodyscyplinarna COST B13) klasyfikuje 85% pacjentów z zespołami bólowymi kręgosłupa jako pacjentów z niespecyficznym zespołem bólowym kręgosłupa (simple back pain). Czy jednak ci wszyscy pacjenci cierpią z powodu takiego samego rodzaju zespołu bólowego kręgosłupa? Jeśli tak, to dlaczego w codziennej praktyce jest stosowanych tak wiele sposobów leczenia dla jednego problemu? Jeśli nie, to czy dysponujemy metodą, której zastosowanie u pacjentów pozwoli zróżnicować ich klinicznie w taki sposób, że można ich będzie specyficznie leczyć?
Autor: DARIUSZ KULMA
LEK. MED.; Specjalista neurologii i rehabilitacji medycznej, koordynator Oddziału Rehabilitacji, Szpital w Tomaszowie Mazowieckim
W artykule określono sposób testowania zakresów ruchomości kręgosłupa u pacjentów z dyskopochodnymi zespołami bólowymi (zespoły strukturalne) z badanych podgrup i wyjaśniono powód ograniczenia testowania do ruchów w płaszczyźnie strzałkowej. Wykorzystując część diagnostyczną terapii wielokrotnego impulsu (multiple impulse therapy), dokonano pomiarów i przedstawiono wyniki analizy zmian napięcia mięśnia prostownika grzbietu u pacjentów w kolejnych interwałach czasowych badania, leczonych dwiema różnymi metodami, tj. klasycznym zachowawczym leczeniem niespecyficznym i zachowawczym leczeniem przyczynowym (MDT).
W artykule określono narzędzia badawcze zastosowane w pracy klinicznej, tj. skalę VAS, skalę Laitinena, wskaźnik NDI, wskaźnik ODI. Przedstawiono analizę chronologiczną zmiennej „nasilenie bólu” w skali VAS w porównywanych podgrupach, ocenę stopnia doświadczanego bólu określonego skalą Laitinena oraz zmiany stopnia niepełnosprawności pacjentów określonego wskaźnikami NDI i ODI w kolejnych interwałach czasowych badania klinicznego. Przedstawiono podsumowanie wyników z ocen porównawczych jednorodnych pod względem manifestacji klinicznej podgrup pacjentów z dyskopochodnymi zespołami bólowymi kręgosłupa leczonych dwiema różnymi metodami.
W artykule przedstawiono cele badania, omówiono materiał badawczy ze zwróceniem szczególnej uwagi na dążenie do osiągnięcia jednorodnych podgrup pacjentów. Przedstawiono kryteria włączenia pacjentów do badań i ich wykluczenia oraz omówiono strategię badawczą i szczegółowe procedury lecznicze zastosowane dla pacjentów leczonych metodą MDT i metodą klasyczną. Szczególną uwagę zwrócono na właściwą edukację pacjentów, która jest zasadniczym narzędziem pacjenta w radzeniu sobie z redukcją bieżącego epizodu dyskopochodnego zespołu bólowego kręgosłupa i stanowi podstawę do autoterapii, którą pacjent może zastosować w przypadku epizodów nawrotowych.
W artykule wskażemy narzędzia, z pomocą których ustala się rozpoznanie konkretnego zespołu zaburzeń biomechanicznych będącego przyczyną dolegliwości pacjenta oraz to, że pacjent po uzyskaniu odpowiedniej edukacji samodzielnie redukuje zaburzenia biomechaniczne (autoterapia pod nadzorem) i doprowadza do eliminacji objawów.
W opracowaniu przedstawiono początki klasyfikacji zespołów bólowych kręgosłupa oraz okoliczności przyjęcia triady diagnostycznej przez gremium międzynarodowe, omówiono naturalny przebieg choroby w dyskopochodnych zespołach bólowych kręgosłupa obrazujący, że każdy kolejny epizod pogłębia się, aż w końcu choroba przechodzi w stan przewlekły. Zwrócono uwagę na praktyczny podział bólu na ból chemiczny i ból mechaniczny, z którego wynika, że obecność pierwszego stanowi realne ryzyko poważnej patologii u pacjenta. Przytoczono wyniki prac empirycznych badaczy oceniających reakcje tkanek przykręgosłupowych na bodźce nocyceptywne, uwzględniono wpływ zmian wstecznych krążka międzykręgowego w generowaniu bólu, jak również reakcje struktur kolagenowych na obciążenia oraz fakt, że wypuklina krążkowa na tym samym poziomie segmentalnym może kompresować różne nerwy rdzeniowe. Podkreślono znaczenie badania fizykalnego pacjenta w ustalaniu rodzaju zaburzeń biomechanicznych leżących u źródła jego objawów.
Społecznie bardzo ważny problem, jakim jest ból dolnej części kręgosłupa, określany jako low back pain (LBP), nazywany popularnie bólem pleców, nie jest powszechnie zrozumiany. Jak wykazuje wiele aktualnych badań, wiedza ta jest niedostateczna nie tylko wśród społeczeństw, ale nawet wśród nauczycieli, których rola w zapobieganiu LBP u dzieci i dorosłych jest kluczowa. Wiedzę tę, niezbędną do podejmowania właściwych działań profilaktycznych, powinny posiadać zwłaszcza osoby, które mają wpływ na określanie warunków pracy czy nauki.