Ocena ryzyka nagłego zgonu u osób aktywnych fizycznie – aspekty praktyczne

Aktualnie obowiązujące regulacje prawne oraz ograniczony dostęp do medycyny sportowej powodują, że coraz częściej sport zaczynają uprawiać osoby z jednej strony do tego nieprzygotowane, a z drugiej niepoddane ocenie pod kątem zagrożeń zdrowotnych, jakie on z sobą niesie. Wszystko to powoduje, że częstość zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zgonów, rośnie w zauważalnym tempie. Tę problematykę poruszał szeroko przed rokiem w swoim artykule w suplemencie do Fizjoterapii sportowej (wyd. Forum, Poznań 2018) dr Marek Wiecheć. Dziś chciałbym przedstawić nieco szersze, ukierunkowane kardiologicznie spojrzenie na te zagadnienia. 

Kwestie nagłego zgonu sercowego sportowca, definiowanego jako nagła śmierć sercowa w trakcie wysiłku fizycznego lub w czasie do godziny od jego zaprzestania, należy rozpatrywać w co najmniej trzech obszarach, dla trzech różnych grup. Pierwszą grupę stanowią sportowcy profesjonalni. Są oni poddawani ocenie lekarskiej regularnie i kompleksowo, mimo to, choć rzadko, również wśród nich dochodzi do nagłych zgonów. Stają się one wydarzeniami bardzo medialnymi, głośnymi, dlatego ogólne wrażenie o ich częstości jest w pewnym stopniu zafałszowane. To nie są na szczęście zdarzenia częste. 

Druga grupa to „poważni amatorzy”. Mowa tu przede wszystkim o osobach w różnym wieku, które podejmują systematyczną aktywność fizyczną o dużym natężeniu. Typowym przykładem są biegacze starający się przygotować do biegów długich (powyżej półmaratonu) i ultradługich, kolarze amatorzy, biegacze górscy, pływacy długodystansowi, triathloniści. W tej grupie prócz standardowego ryzyka nagłego zgonu sercowego trzeba brać pod uwagę możliwość zgonu związanego ze zbyt dużym jak na możliwości organizmu obciążeniem wysiłkiem. Przede wszystkim w perspektywie przewlekłej – chodzi tu głównie o przebudowę serca w wyniku adaptacji do długotrwałych wysiłków fizycznych, a także zdarzenia ostre. Badania pokazują, że w czasie długich, intensywnych wysiłków fizycznych w mięśniu sercowym może dochodzić do zjawisk przypominających zawał, łącznie z istotnym wzrostem markerów martwicy mięśnia sercowego, zaburzeniami rytmu i przewodzenia, upośledzeniem funkcji lewej komory. Niejednokrotnie nakładają się na to błędy w uzupełnianiu strat wodnych, elektrolitowych, energetycznych, czyli mówiąc wprost – nieprawidłowe...