Efekt Q10 — fizjologia przyspieszonego metabolizmu
Na poziomie komórkowym wzrost temperatury przekłada się na szybszy metabolizm. Zjawisko znane jako efekt Q10 mówi, że każdemu wzrostowi temperatury o 1°C towarzyszy przyspieszenie reakcji biochemicznych o 10–15% [3]. W praktyce oznacza to intensywniejsze zużycie tlenu i substratów energetycznych, co sprzyja regeneracji uszkodzonych struktur.
Dowody naukowe — co pokazują badania?
Badania López-de-Celis i wsp. [1] wykazały, że już po 5 min pracy TECAR-em w trybie rezystywnym temperatura w torebce stawu kolanowego wzrosła średnio o ponad 7°C. Efekt ten prowadził do znacznej poprawy mikrokrążenia. Potwierdzają to wcześniejsze obserwacje Kumaran i Watsona [2], wskazujące na zwiększenie przepływu krwi po zabiegu nawet o 40–60%.
Podwyższona temperatura wpływa nie tylko na krążenie, ale także na układ mięśniowo-nerwowy. Redukcja pobudliwości wrzecion mięśniowych oraz aktywacja narządów ścięgnistych Golgiego sprzyjają obniżeniu napięcia mięśniowego [4]. W efekcie pacjenci doświadczają szybszej ulgi w bólu i zwiększenia zakresu ruchu.
Zastosowanie kliniczne — jak pracować z TECAR-em?
Terapia TECAR umożliwia wybór trybu pracy:
- CAP (pojemnościowy) – idealny dla tkanek miękkich bogatych w wodę, takich jak mięśnie czy skóra,
- RES (rezystancyjny) – wykorzystywany do struktur głębiej położonych, jak stawy, więzadła i ścięgna.
Dzięki temu fizjoterapeuta może precyzyjnie dopasować parametry do rodzaju tkanki i etapu choroby (ostry, podostry, przewlekły). W praktyce klinicznej przekłada się to na większą skuteczność leczenia np. w rwie kulszowej, zamrożonym barku, uszkodzeniach więzadeł czy pracy z bliznami pooperacyjnymi.
Praktyczne wskazówki dla fizjoterapeuty
- Monitoruj odczucia pacjenta – przyjemne ciepło jest celem, ból lub nadmierne przegrzanie to sygnał ostrzegawczy.
- Dostosuj tryb do tkanki – CAP dla tkanek powierzchownych i bogatych w wodę, RES dla tkanek głębszych, o większej impedancji.
- Uwzględnij stan tkanki – w fazie ostrej pracuj pulsacyjnie i krócej, w fazie przewlekłej możesz stosować ciągły tryb o wyższej mocy.
- Łącz z terapią manualną – podwyższona temperatura ułatwia rozluźnianie i mobilizację tkanek.
Podsumowanie
Podwyższona temperatura to jedno z najważniejszych narzędzi terapeutycznych, jakie może wykorzystać fizjoterapeuta. Efekt Q10, poprawa mikrokrążenia i redukcja napięcia mięśniowego to trzy filary, na których opiera się skuteczność terapii cieplnych. Dzięki technologii TECAR możliwe jest bezpieczne, kontrolowane i celowane podnoszenie metabolizmu tkanek, co przyspiesza regenerację, zmniejsza ból i zwiększa efektywność terapii.
PIŚMIENNICTWO
- Perez-Bellmunt A., Rodríguez-Sanz J., López-de-Celis C. et al. Changes in joint temperature and pain after capacitive-resistive electric transfer therapy applied to the knee. Clin Interv Aging. 2020; 15: 1221–1231.
- Kumaran B., Watson T. Radiofrequency-based therapeutic interventions in physiotherapy: A narrative review. Muscles Ligaments Tendons J 2019; 9 (3): 381–389.
- Guyton A., Hall J. Textbook of Medical Physiology. Elsevier Saunders. Philadelphia 2020.
- Lehmann J.F. Therapeutic Heat and Cold. Williams & Wilkins 1982.
