Wideokonsultacja w rehabilitacji ortopedycznej - wymuszona alternatywa czy przyszłość fizjoterapii?

Możliwe zastosowania

Pierwszym z obszarów zastosowania takiej wideokonsultacji jako wartościowego odpowiednika tradycyjnych wizyt jest pomoc w powrocie do sprawności pacjentów po urazach i zabiegach operacyjnych, którzy rozpoczęli proces rehabilitacji.

Terapeuta mając do dyspozycji dokumentację medyczną z opisem choroby oraz wnikliwie przeprowadzony wywiad jest w stanie przekazać praktyczne wskazówki, jak bezpiecznie używać chorej kończyny - czego pacjent powinien unikać, na co wrócić szczególną uwagę. Na przykład pacjent świeżo po endoprotezoplastyce stawu biodrowego wymaga instruktażu jak bezpiecznie wstawać/siadać na krześle, korzystać z toalety czy też jakich ruchów/pozycji biodra powinien unikać aby zminimalizować ryzyka np. zwichnięcia operowanego stawu. Z drugiej strony taki pacjent wymaga instruktażu ćwiczeń domowych na poszczególnych etapach usprawniania po zabiegu tak, aby przywrócić możliwie jak najlepszą sprawność ruchową i tym samym nie zaprzepaścić spodziewanego wyniku leczenia operacyjnego. Prawidłowo wykonane ćwiczenia wykonane pod kątem terapeuty będą zmniejszać ryzyko powikłań pooperacyjnych takich jak: sztywność stawu (ograniczenie zakresu ruchu), zaniki mięśniowe itd.

Kolejny obszarem, w którym wideokonsultacja okaże się pomocna to doraźna redukcja bólu o charakterze urazowym, przeciążeniowym (np. dolegliwości okolicy karku lub dolnej części pleców związanych z długotrwałą pozycją siedzącą pacjenta przed komputerem) lub związanym ze stresem (napięciowe bóle mięśni).

W przypadku urazu lub kontuzji pacjent otrzyma praktyczne wskazówki dotyczące oszczędzania kończyny, wykonania drobnych zabiegów (np. schłodzenia bolesnego stawu, automasażu) lub wykonania prostych domowych ćwiczeń, które mogą pomóc zredukować ból i poprawić komfort funkcjonowania i stan pacjenta. Należy jednak podkreślić, że wszelkie wątpliwości dotyczące potencjalnego źródła pochodzenia bólu powinny być podstawą do poszerzenia diagnostyki i włączenia w proces leczenia lekarza, a terapeuta powinien wówczas powstrzymać się od stawania ostatecznej diagnozy.

W przypadku bólów o charakterze przeciążeniowym lub stresogennym, pacjent otrzyma zalecenia dotyczące ćwiczeń w domu, terapii oddechowej lub też zmiany nawyków, które są powodem bólu.

Trzecim dużym obszarem zastosowania wideokonsultacji to profilaktyka i trening medyczny.

Dbając o własną kondycję, powracając do sportu lub też rozpoczynając zajęcia na siłowni warto się upewnić, w jakim stanie jest nasz kręgosłup i czy nie ma przeciwskazań do podjęcia dodatkowego wysiłku. Na tym etapie warto mieć świadomość ewentualnych zaburzeń postawy czy asymetrii. Dobra diagnoza fizjoterapeutyczna jest punktem wyjścia do indywidualnego („jeden na jeden”) treningu funkcjonalnego z fizjoterapeutą, z wykorzystaniem ciężaru własnego ciała lub prostych, łatwo dostępnych przyborów do ćwiczeń - piłek, taśm czy hantli.  Zadaniem fizjoterapeuty jest bieżąca kontrola i korekta poprawności wykonania ćwiczeń oraz reakcja na ewentualne pojawiający się ból lub inne niepokojący objaw w trakcie danego ćwiczenia. Te ćwiczenia można później odtwarzać zawsze mając pewność co do zasad poprawnego ich wykonania.

Co wchodzi w skład wideokonsultacji?

We wszystkich tych obszarach podstawowym elementem takiej konsultacji jest wywiad. To na jego podstawie terapeuta może świadomie i prawidłowo dostosować zakres ćwiczeń lub autoterapii do potrzeb pacjenta. W niektórych przypadkach możliwe jest również przeprowadzenie pewnej formy badania fizykalnego - oglądanie bolesnej części ciała, sylwetki ciała, jakości/stereotypu chodu itp.,  a nawet ocena palpacyjna przy pomocy rąk pacjenta. W tym ostatnim przypadku niezbędna jest jednak bardzo dobra komunikatywność oraz świadomość własnego ciała przez pacjenta.

Następnie pacjent powinien otrzymać informację dotyczące najbardziej prawdopodobnej przyczyny obserwowanych dysfunkcji lub bólu i praktyczne porady dotyczące sposobów radzenia sobie z istniejącymi dolegliwościami czy też bezpiecznego postępowania w pourazową/operowaną kończyną.

Ważnym i bardzo częstym elementem wideokonsultacji powinno być także stworzenie instruktażu prostych ćwiczeń domowych (optymalnie byłoby pokazanie tych ćwiczeń przez terapeutę, następnie skontrolowanie poprawności wykonania przez pacjenta danego ćwiczenia i finalnie utrwalenie tych ćwiczeń poprzez nagranie wideo z narracją lub przedstawienie ich w formie zdjęć z opisem). Fizjoterapeuta może oczywiście również doradzić w zakupie lub wypożyczeniu pomocy rehabilitacyjnych – poduszek sensorycznych, piłek, taśm lub elektrostymulatorów, pomagających w szybszym powrocie do zdrowia lub postępach treningu.

Wideokonsultacja ma jednak swoje wady i ograniczenia. Jakie?

Najważniejsza: brak fizycznego kontaktu z rękami terapeuty. To podstawowa wada wideokonsultacji szczególnie odczuwalna w ortopedii. Nowoczesna fizjoterapia ortopedyczna w gł...