DOLEGLIWOŚCI BÓLOWE DOLNEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA

Wraz z rozwojem metod chirurgicznych, terapeutycznych, nowych farmaceutyków mających przynieść ulgę cierpiącym na dolegliwości dolnego odcinka kręgosłupa rozwija się też prężnie diagnostyka mająca na celu ocenę stopnia dysfunkcji spowodowanej bólem kręgosłupa. Odpowiednio skonstruowane kwestionariusze pozwalają na ocenę stanu funkcjonalnego pacjenta przed terapią oraz po jej zakończeniu, pozwalają wykryć krótko- lub długotrwałe zmiany kliniczne. Terapeuta ma do wyboru kilkadziesiąt różnych skal, indeksów do oceny stanu pacjenta, nasilenia poziomu bólu, jego stanu funkcjonalnego w różnych dziedzinach życia. Duża różnorodność kwestionariuszy służących do oceny stopnia niezdolności z jednej strony pozwala na odpowiedni dobór w stosunku do konkretnego pacjenta, z drugiej jednak strony różnorodność utrudnia, a czasami wręcz uniemożliwia porównanie otrzymanych wyników, przez co trudno ocenić skuteczność danej terapii. Różne indeksy oceniają różne aspekty możliwości funkcjonalnych pacjenta, mają zróżnicowaną wagę przyznawanych punktów, różnią się ocenianym czasem (np. teraz, dzisiaj, w ciągu ostatnich kilku, kilkunastu dni lub też nie precyzują wcale czasu, jak w Kwestionariuszu Niezdolności Oswestry). Poniżej przedstawiono przykładowe, najpopularniejsze narzędzia oceny niesprawności w dolegliwościach bólowych dolnego odcinka kręgosłupa, zarówno te bardziej złożone, jak i te bardzo proste.

Oswestry Disability Index (ODI)

W wersji podstawowej 1.0 (Fairbank i wsp., 1980) składa się z 10 sekcji pytań oceniających czynności życia codziennego, których wykonanie może być zdeterminowane bólem dolnego odcinka kręgosłupa. Oceniane dziedziny to: intensywność bólu, samodzielność, podnoszenie przedmiotów, chodzenie, siedzenie, stanie, sen, życie seksualne, życie towarzyskie i podróżowanie. Dostępnych jest kilka wersji ODI (Fairbank i Pynsent, 2000). Istnieją modyfikacje, w których wersja podstawowa 1.0 pozbawiona jest sekcji 8 czy 9 (Bossons i wsp., 1996), stworzono wersję 2.0 (Baker i wsp., 1989). Poprawioną wersję opublikowali chiropraktycy (Hudson-Cook i wsp., 1989), swoją wersję przedstawili też Fritz i Irrgang (2001), w której sekcja poświęcona życiu seksualnemu zastąpiona została sekcją obowiązków zawodowych czy domowych. Jest też wersja stworzona przez Amerykańską Akademię Chirurgów Ortopedycznych składająca się z 7 sekcji, w której pominięto sekcje 1, 8 i 9 (Fairbank, 1995). W wersji oryginalnej 1.0 brak specyfikacji ram czasowych występujących dolegliwości, natomiast w wersji 2.0 są już określone do „teraz”. Są też wersje, wktórych ramy czasowe określone są dla okresu ostatniego tygodnia (Fairbank, 1995; Roland i Fairbank, 2000).

Roland-Morris Disability Questionnaire (RDQ)

W wersji podstawowej (Roland i Morris, 1983) składa się z 24 punktów, specyficznie powiązanych z funkcjami fizycznymi, służących do oceny niesprawności wynikających z bólów dolnego odcinka kręgosłupa. Do rozważanych dziedzin należą: chodzenie, pochylanie się, siedzenie, leżenie, ubieranie się, spanie, samoobsługa i czynności codzienne. Oryginalny RDQ zawiera też sześciostopniową skalę oceny bólu w formie „termometru bólu” (Roland i Morris, 1983). Is...