dr Michał Hadała
fizjoterapeuta, Fizjo-Sport, Rzeszów
Dolegliwości bólowe ze strony dolnego odcinka kręgosłupa są jedną z głównych przyczyn niesprawności osób poniżej 45. roku życia. Problem związany z przeciążeniem dolnego odcinka kręgosłupa ujawnia się zazwyczaj w trzeciej dekadzie życia. Stwierdzono, że 60–80% populacji co najmniej raz w życiu doświadczyło bólu lędźwiowego odcinka kręgosłupa [2, 9].
Ruch zgięcia kręgosłupa jest jednym z najczęściej wykonywanych ruchów w życiu codziennym. Wykorzystywany jest podczas podstawowych czynności dnia codziennego, nawet takich jak przejście z pozycji siedzącej do stania i odwrotnie. Ocena ruchu pochylenia tułowia do przodu bardzo często bywa weryfikowana, między innymi przy wykorzystaniu testu „palce – podłoga”.
Obecnie widoczny jest gwałtowny postęp cywilizacyjny. Zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych zmienił się sposób pracy, odpoczynku i zabawy. W życie ludzi wkradł się stres, pośpiech, siedzący tryb życia. Coraz mniej w nim spokoju, relaksu czy zdrowej dawki ruchu. Ludzie pracują w pozycji siedzącej lub innej wymuszającej obciążające ułożenie kręgosłupa, po pracy wsiadają w samochód, tramwaj czy autobus, a większość prac domowych, takich jak pranie, zmywanie, odkurzanie, wykonują maszyny. Wydaje się, że ludzkie kręgosłupy nie nadążają za tak szybką zmianą i zostają przekroczone ich możliwości adaptacyjne, bo jeszcze nie tak dawno człowiek głównie chodził, pracował fizycznie, a wolne chwile spędzał w ruchu na świeżym powietrzu.
Dobór skutecznych technik terapeutycznych w pracy z niespecyficznym bólem lędźwiowego odcinka kręgosłupa stanowi ciągły temat badań naukowych. Powodem wydaje się zróżnicowana etiologia tego bólu. Jedną z procedur w tego typu przypadkach są ćwiczenia mięśni odpowiedzialnych zarówno za stabilizację, jak i sam ruch kompleksu lędźwiowo-miednicznego.
Fizjoterapeuci należą do grupy zawodowej, która narażona jest na pracę w wymuszonej pozycji zarówno w statyce, jak i dynamice. Jednakże świadomość fizjoterapeuty oraz charakter jego pracy pozwalają wygospodarować czas na poprawę i reedukację błędów ruchowych, jakie popełnia w trakcie pracy z pacjentem. Powstałe błędy ruchowe nie muszą dawać symptomów natychmiast, ale stanowią poważne zagrożenie na przyszłość – przede wszystkim dla zdrowego kręgosłupa terapeuty (Sahrmann 1993, Comeford 2012).
Ponownie sięgamy do opisu przypadku pacjentki ze zdiagnozowanym bocznym przyparciem rzepki. Tym razem autorzy opracowania skupiają się na ocenie mięśni odpowiedzialnych za postawę oraz za prawidłowe ustawienie rzepki w stawie rzepkowo-udowym, a także na specyficznym treningu tych mięśni tak, aby wyrównać dysbalans.
Zmiany zwyrodnieniowe lub urazy ścięgien mięśni stożka rotatorów powodują bóle i niestabilność w obrębie stawu barkowego. Ze względu na swoją lokalizację i powierzchowny przebieg ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego jest strukturą, która często ulega uszkodzeniu. Może to być spowodowane dużym urazem lub przewlekłym zespołem ciasnoty podbarkowej.
Kiedy człowiek jest zmęczony, nie zwraca uwagi na prawidłowe wzorce – często przyjmuje złą postawę, ponieważ tak mu wygodniej, zgodnie z zasadą, że ciało porusza się po linii najmniejszego oporu [1]. To powtarzanie błędów w czasie pracy staje się zwyczajowym nieprawidłowym wzorcem, a centralny system nerwowy (CSN) zaczyna wykorzystywać go jako podstawową strategię do utrzymania pozycji. Coś, co nie jest normą, powoli nią się staje [2]. Istnieje wiele dowodów na to, że układ ruchu trzeba traktować jak jeden łańcuch kinematyczny, ponieważ każde zaburzenie czynnościowe w jednym elemencie powoduje zaburzenie funkcji mechaniki, a z czasem anatomii nie tylko w miejscu przeciążenia, ale także w odległych od niego obszarach [3].
Rolę aktywności fizycznej w dobie dzisiejszej cywilizacji trudno przecenić – ruch m.in. leczy i zapobiega chorobom. Wzrost zainteresowania wysiłkiem fizycznym niesie ze sobą szereg pozytywnych zmian – nie tylko dla jednostki [20]. Obserwuje się również spadek państwowych wydatków na rzecz opieki zdrowotnej [1].
Schorzenia kolana są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do ortopedów oraz fizjoterapeutów. Około 30% zespołów przeciążeniowych dotyczy stawu kolanowego, z czego 35% jest związanych z dysfunkcją aparatu wyprostnego kolana [10, 12, 13].
Terminologia schorzeń stawu rzepkowo-udowego w literaturze fachowej nie jest do końca jednolita. Obecnie w polskim piśmiennictwie wyróżnia się takie schorzenia stawu rzepkowo-udowego jak nawykowe podwichnięcie rzepki, zespół rzepkowo-udowy, zwany również zespołem nadmiernego bocznego przyparcia rzepki, oraz nawrotowe zwichnięcie
rzepki. Tym, co łączy wyżej wymienione schorzenia, jest zaburzenie zborności w stawie rzepkowo-udowym (tzw. toru ruchu rzepki), określane jako patellofemoral malalignment [1, 2].
