FDM a rolowanie w leczeniu zaburzeń powięziowych

Przez lata anatomowie precyzyjnie pozbywali się tkanki łącznej, aby z jak największą dokładnością ukazać mięśnie czy narządy wewnętrzne. Powięź lądowała zwykle na podłodze sal sekcyjnych, by umożliwić obserwację bardziej atrakcyjnych tkanek. Od 2007 r., kiedy zorganizowano pierwszy międzynarodowy kongres „Fascia Research” w Bostonie, podejście do powięzi zmieniło się diametralnie¹. 

Dziś wiadomo, że powięź to nie tylko struktura, która otacza całe ciało, jego poszczególne części i narządy. Urosła ona do rangi niezwykle skomplikowanego narządu, który uczestniczy w szeregu procesów niezbędnych do przeżycia. Coraz częściej można spotkać się ze stwierdzeniem, że zdrowa powięź to zdrowy człowiek². Z każdym rokiem pojawia się więcej szkoleń i kursów ukierunkowanych na leczenie zaburzeń mięśniowo-powięziowych.

Fascial distortion model

Jedną z najbardziej znanych metod terapeutycznych jest FDM. Rozgłos zyskała głównie dzięki wysokiej skuteczności i szybkości terapii. Leczenie opiera się na założeniu, że niemal każdy uraz spowodowany jest jedną z sześciu dystorsji (tj. zaburzeń/zniekształceń) układu powięziowego³, a są to:

• taśma spustowa (trigger band – TB),
• dystorsja kontinuum (continuum distortion – CD),
• przepuklina punktu spustowego (herniated trigger point – HTP),
• dystorsja cylindryczna (cylinder distortion – CyD),
• dystorsja fałd (folding distortion – FD),
• fiksacja tektoniczna (tectonic fixation – TF).

Terapia w modelu FDM opiera się głównie na obserwacji gestykulacji pacjenta, dokładnym przeanalizowaniu objawów klinicznych i zebraniu wywiadu. 

Rolowanie

Kolejną z metod coraz częściej stosowanych podczas pracy z pacjentem staje się rolowanie (foam rolling). Pod pojęciem rolowania nie kryje się już jedynie automasaż piankowym wałkiem. Do automasażu zaczęto wykorzystywać także małe wałki, różnego rozmiaru piłki czy tzw. duoball (czyli dwie połączone ze sobą piłeczki). Szerszym pojęciem od „rolowania” jest autorozluźnianie powięziowe (self myofascial release – SMR), czyli technika masażu powięziowego wykonywana samodzielnie za pomocą rolek czy innych akcesoriów⁴. Błędne jest podejście, które mówi, że rolowanie to jedynie „przejechanie” się na wałku w celu rozluźnienia mięśni. Odpowiednia praca na rolerze i innych akcesoriach może dać zaskakujące efekty terapeutyczne i znacząco ułatwić fizjoterapeutom pracę w gabinecie. Jak ma się rolowanie do terapii metodą FDM i przy których dystorsjach może okazać się pomocne?

Taśma spustowa (TB)

Taśmą spustową nazywane są zaburzenia dotyczące taśm powięziowych, które mogą ulec skręceniu, rozerwaniu lub sfałdowaniu⁵. Odpowiednio wykonany automasaż może prowadzić do rozerwania powstałych adhezji lub zbliżenia się do siebie rozdartych i oddzielonych pasm, co stwarza warunki do prawidłowego gojenia. Autorozluźnianie powięziowe jest również dobrą metodą mobilizacji tkanek zapobiegającą ich ponownemu sklejeniu. Bardzo dobrym przykładem jest tu terapia taśm spustowych powstałych w okolicach prostowników grzbietu za pomocą duoball. 

Dystorsja kontinuum (CD)

To dystorsja opisywana jako punktowy, kłujący ból. Charakteryzuje się uszkodzeniem sfery przejściowej między powięzią a kością. Leczenie polega na dokładnym zlokalizowaniu CD w okolicach kości i uciskanie z dużą siłą strefy przejściowej, zmuszając ją do przyjęcia konfiguracji neutralnej⁶. W terapii CD pomocne mogą okazać się małe piłki lub małe wałki do automasażu pozwalające na precyzyjny ucisk w miejscu powstania dystorsji. Przykładem może być tu terapia CD na guzowatości piszczeli za pomocą piłki lub CD rozcięgna podeszwowego za pomocą wałka mini.

Przepuklina punktu spustowego (HTP)

Dystorsja ta objawia się wysunięciem tkanki leżącej głębiej przed pokrywającą ją warstwą powięziową. Celem leczenia jest zaaplikowanie siły umożliwiającej „wciśnięcie” uwypuklonych tkanek i przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych⁷. Podobnie jak w CD również tutaj skorzystać można z piłek do automasażu. Szczególnie w przypadku HTP w okolicy pośladkowej czy odcinka lędźwiowego.

Fiksacja tektoniczna (TF)

Dystorsja TF powstaje w wyniku zaburzenia przesuwania się warstw powięzi. Głównym objawem jest tu bezbolesne ograniczenie ruchu. Z pomocą przychodzi szereg technik powodujących przekrwienie, rozluźnienie i zwiększ...