Fizjoterapia funkcji poznawczych u pacjentów neurologicznych

Zmiany poznawcze zachodzące z wiekiem są uważane przez neurologów za nieprzerwany proces, przebiegający od wynikających z procesu starzenia się normalnych zmian przez łagodne zaburzenia poznawcze do stanów otępienia.
Wraz z wiekiem sposób myślenia stopniowo ulega modyfikacji, co staje się bardziej zauważalne po ukończeniu 50. roku życia. Zmiany poznawcze są zazwyczaj łagodne i oddziałują na pamięć wzrokową i werbalną, zdolności wzrokowo-przestrzenne, pamięć krótkotrwałą lub zdolność nazywania przedmiotów. Zmiany w wydolności poznawczej są odbiciem starzejącego się mózgu i układu nerwowego, w których dochodzi do przekształceń w strukturze i funkcjonowaniu. Według Andersona i Clarka [12, 10] istnieją cztery rodzaje zmian zachodzących w mózgu: następuje redukcja objętości tkanek, obniżenie metabolizmu, zmniejszenie przepływu krwi i zmiany w systemach neurochemicznych. W okresie starości masa mózgu zmniejsza się średnio o 10%, liczba włókien nerwowych – o blisko 27%, szybkość przewodzenia bodźców – o 10–15%, napięcie neuronów korowych – o 20%, przepływ krwi w mózgu – o 30%, zużycie tlenu – o 35%. Związany z wiekiem spadek w objętości przepływu krwi i redukcji metabolizmu jest największy w korze czołowej, nieco mniejszy w korze skroniowej, ciemieniowej i nieistotny w korze potylicznej. Z badań neurobiologicznych wynika, że zmiany w korze przedczołowej i w przyśrodkowej części płatów skroniowych są odpowiedzialne za pogorszenie funkcjonowania poznawczego osób w starszym wieku, zwłaszcza ich procesów pamięciowych [6, 10, 12].
W 2015 r. w Polsce odnotowano ponad 6 mln pacjentów w wieku 65+ i stanowili oni 15,8% ogółu populacji. Szacuje się, że w najbliższych 20 latach ten odsetek się podwoi. 
Dodatkowo obserwuje się wyraźny wzrost liczby osób w późnej starości – tzw. fenomen podwójnego starzenia. Przeciętna długość życia w Polsce stale rośnie, rocznie o 3,6 miesiąca dla mężczyzn i 2,1 miesiąca dla kobiet. Jest to związane ze stopniowym zmniejszaniem się nadumieralności mężczyzn. W 2030 r. średnia długość życia w Polsce będzie wynosić dla kobiet 83,6 roku, a dla mężczyzn 77,5 roku [11]. Wobec powyższego praca nad zachowaniem poziomu funkcjonowania poznawczego i samodzielności u starszych osób wydaje się bardzo istotna.

Otępienie pochodzenia naczyniowego

Oprócz osób, u których dochodzi do fizjologicznego pogarszania się zdolności poznawczych związanego ze starzejącym się mózgiem, jest duża grupa starszych osób, u których diagnozuje się zaburzenia poznawcze lub otępienie pochodzenia naczyniowego. Jest ono klasyfikowane jako organiczne zaburzenie umysłowe, którego istotną cechą jest choroba naczyń mózgowych. 

Utrata zdolności poznawczych jest zazwyczaj wynikiem choroby naczyń mózgowych, zwykle udaru lub udarów mózgu [10, 6], które stanowią w starzejącym się społeczeństwie duży problem. Epidemiologia tej choroby w skali globalnej niezwykle szybko się zmienia, szczególnie pod względem geograficznym. W wielu krajach rozwiniętych odnotowuje się zmniejszone ryzyko wystąpienia udarów mózgu głównie dzięki wzmożonym działaniom profilaktycznym. Jednakże biorąc pod uwagę zjawisko starzejącej się populacji i transformację epidemiologiczną obserwowaną w krajach rozwijających się, należy się spodziewać wzrostu liczby udarów mózgu, a także związanych z tym obciążeń dla społeczeństwa.
W badaniu PolSenior przeprowadzonym w Polsce wśród osób starszych (55–59 oraz 65 i więcej lat) 7,8% ogółu respondentów zadeklarowało, że przebyło udar mózgu. Określono, iż wraz z wiekiem odsetek osób z przebytym udarem był coraz wyższy. Badanie EHIS zrealizowane w 2014 r. oraz badanie stanu zdrowia ludności Polski przeprowadzone przez Główny Urząd Statystyczny w 2004 r. wykazały, że najwyższy odsetek udarów odnotowano w wieku 70-79 lat i 80+ [7, 11]. 
Otępienie związane z udarem niedok...