Fizjoterapia w leczeniu nietrzymania moczu u mężczyzn

Gruczoł krokowy, inaczej stercz, prostata, jest nieparzystym narządem o budowie mięśniowo-gruczołowej. Organ ten jest częścią męskiego układu płciowego. Wydzielina prostaty stanowi nośnik dla plemników. W swojej strukturze jest to mętna, biaława ciecz o słabo kwasowym odczynie i charakterystycznym zapachu. Gruczoł krokowy jest zbudowany z dwóch płatów, lewego i prawego, które są połączone węziną. Gruczoł otacza torebka z mięśni gładkich, które kurczą się podczas ejakulacji. Anatomicznie jest on położony w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego. Przez gruczoł krokowy przebiega cewka moczowa. W miejscu gdzie pęcherz łączy się z cewką moczową, znajduje się zwieracz wewnętrzny cewki, zamknięty przez większość czasu, pozwalający na utrzymanie moczu w pęcherzu (zdj. 1) [1].

Epidemiologia 

Rak prostaty jest jednym z największych wyzwań współczesnej medycyny ze względu na postępujący proces starzenia się społeczeństwa i jednoczesnego wydłużania się życia. W Europie rak gruczołu krokowego jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem litym, wyprzedzając tym samym rak jelita grubego czy rak płuca [3]. 
Rak gruczołu krokowego jest obecnie w Polsce drugim co do częstości występowania (po raku płuca) nowotworem u mężczyzn [1]. Wykrywalność tego typu nowotworu zdecydowanie wzrasta w ciągu ostatnich lat ze względu na poprawę postępowania diagnostycznego, w tym przede wszystkim powszechną możliwość oznaczenia swoistego antygenu sterczowego (prostate-specific antigen, PSA) [2]. Jest to choroba mężczyzn w wieku starszym, najczęściej pojawiająca się po 65. roku życia, jednak coraz częściej diagnozuje się ją u pacjentów między 50. a 60. rokiem życia.

Czynniki ryzyka, objawy i diagnostyka raka gruczołu krokowego

Do czynników ryzyka zachorowania na raka gruczołu krokowego zalicza się czynniki genetyczne – występowanie wcześniej tego typu nowotworu w rodzinie, rasę czarną, zwiększoną ekspresję męskich hormonów płciowych – androgenów i takie czynniki środowiskowe jak zła dieta, bogata w produkty wysokotłuszczowe [1].
W związku z wczesnym wykrywaniem raka gruczołu krokowego poprzez oznaczanie stężenia PSA schorzenie to najczęściej diagnozuje się jeszcze w fazie bezobjawowej lub stwierdza się łagodny przerost gruczołu krokowego. Gdy nowotwór lokalizuje się w centralnej części gruczołu, wtedy najczęściej pojawiają się dolegliwości związane z trudnością w trakcie mikcji – problem z opróżnieniem pęcherza czy częstomocz [1]. Ponadto do częstych objawów raka gruczołu krokowego zalicza się m.in. problemy z częstością i jakością mikcji – trudności w rozpoczęciu mikcji, krwiomocz, nawracające infekcje układu moczowego. W przypadku wysokiego stopnia zaawansowania zmian i obecności przerzutów odległych można u pacjentów zaobserwować inne objawy, takie jak: bóle podbrzusza, zaburzenia w oddawaniu stolca, bóle kości, złamania patologiczne, w tym charakterystyczne dla raka stercza zmiany osteosklerotyczne w kośćcu. Gdy zajęte są węzły chłonne, u chorego może się pojawić jednostronny lub obustronny obrzęk w obrębie kończyn dolnych i/lub genitaliów [1, 3, 4].

Poza oznaczaniem stężenia PSA w surowicy do metod diagnostycznych w przypadku raka prostaty zalicza się badanie gruczołu palcem per rectum (przez odbytnicę) (zdj. 2) oraz ultrasonografię przezodbytniczą. Określenie stopnia histologicznej złośliwości guza oraz jego zasięgu umożliwia ocena histopatologiczna tkanek pobranych metodą biopsji rdzeniowej. Wykorzystując wyniki powyższych badań oraz uzupełniając je o scyntygrafię kości, można ocenić stopień zaawansowania nowotworu [1, 3, 4].
Stadium przednowotworowym jest śródnabłonkowy nowotworowy rozrost stercza. Natomiast rak prostaty ma niemal zawsze charakter gruczolakoraka. Według WHO stopień złośliwości tego typu nowotworu najlepiej oceniać za pomocą skali Gleasona określającej charakter rozrostu i jego zróżnicowanie. Wynik w skali ≤ 5 oznacza, że nowotwór jest dobrze zróżnicowany (łagodniejszy). Wynik w skali w zakresie 6–7 świadczy o nowotworze średnio zróżnicowanym, a 8–10 oznacza guzy o najwyższym stopniu złośliwości [1, 3, 4].
Na potrzeby ustalenia planu leczenia i dalszego rokowa...