Manipulacje powięziowe – nowy koncept w terapii manualnej

Jednym z konceptów terapeutycznych, który swoje podstawy teoretyczne opiera na najnowszych badaniach nad tkanką łączną, są manipulacje powięziowe (Fascial Manipulation®). Metoda została stworzona przez włoskiego fizjoterapeutę Luigiego Stecco ponad 30 lat temu, ale dopiero ostatnie lata znacząco wpłynęły na wzrost zainteresowania tym systemem pracy. Luigi Stecco wraz ze swoimi dziećmi: Carlą Stecco – profesorem anatomii i ortopedą, wykładowcą na Uniwersytecie w Padwie i dr. Antonio Stecco – lekarzem rehabilitacji, opublikowali ponad 80 artykułów na temat systemu powięziowego, które można znaleźć w bazach Medline czy Pub Med. Metoda ta jest nauczana na całym świecie, a w Polsce – od 2007r.

Anatomia sytemu powięziowego

Zdefiniowanie powięzi nastręcza sporo problemów. Wielu anatomów w różny sposób podchodzi do tego rejonu ludzkiego ciała, nadając mu różne nazwy i przypisując różną funkcję, co powoduje, że terapeuta ma ogromny problem z poukładaniem w logiczny sposób tego skomplikowanego systemu i wykorzystania wiedzy w sposób praktyczny. First International Fascia Research Congress podjął się trudnego zadania ujednolicenia m.in. nazewnictwa, co zostało opublikowane w materiałach pokongresowych. Można w nich przeczytać nową propozycję definicji powięzi:

„Powięź jest nieprzerwaną, trójwymiarową siecią tkanek, która rozciąga się od stóp do głowy, od przodu do tyłu, od zewnątrz do wewnątrz (…). Powięź może się odnosić do zbitej warstwy tkanki (jak powięź szeroka uda), jak również do torebki stawowej, torebki narządów, przegrody mięśniowej, więzadeł, troczków, rozcięgien, ścięgien, powięzi mięśni, nerwów i innych włóknistych tkanek kolagenowych”.

Przedstawienie powięzi jako systemu globalnego pozwala zrozumieć różne zależności w nim zachodzące i w logiczny sposób wytłumaczyć kliniczne symptomy występujące u pacjentów.

Powięź można podzielić na trzy warstwy: powieź powierzchowną znajdującą się pod skórą właściwą, powięź głęboką i namięsną.

Kiedy przegląda się literaturę tematu wyraźnie widać, że kilku zaledwie autorów traktuje powięź jako trójwymiarowy system [1–4], ale te holistyczne modele nie zawsze dają specyficzne wskazania do terapii. Model funkcjonalny, który obejmuje całe ciało człowieka ze wszystkimi składowymi powięzi i jednocześnie odnoszący się do dysfunkcji ruchowych w połączeniu z występującym bólem, jest bardzo trudny do stworzenia. Musi się on również opierać na badaniach naukowych przeprowadzonych wg najwyższych standardów.

Artykuł przedstawia taki model biomechaniczny powięzi ludzkiej, który bierze pod uwagę ograniczenia ruchu, osłabienie oraz dystrybucję bólu podczas badania klinicznego. Trzydzieści pięć lat badań i doświadczenia klinicznego Luigiego Stecco skłoniło go do stworzenia takiego modelu, który przede wszystkim zwraca uwagę na korelacje między mięśniami, powięzią głęboką i namięsną oraz powięzią powierzchowną w relacji do różnych układów, jak układ limfatyczny, nerwowy, immunologiczny czy też hormonalny.

Wykonywane przez wiele lat badania sekcyjne na niebalsamowanych zwłokach, ze szczególną analizą histologiczną i biomechaniczną, przeprowadzone przez profesor Carlę Stecco zachęciły do przedstawienia kliku hipotez na temat funkcjonowania systemu powięziowego. Szczególnie istotne były badania nad unerwieniem powięzi i jej architekturą w relacji do włókien mięśniowych i możliwymi mechanizmami wpływu technik manualnych na nią.

Powięź głęboka

Badania nad głęboką powięzią mięśni podkreślają jej rolę w mięśniowo-powięziowej transmisji sił przenoszonych pomiędzy tkanką mięśniową a jej powięzią [5, 6], chociaż stopień, w jakim in vivo mięśnie wraz z ich powięzią przenoszą siłę podczas ruchu jest nadal niejasny [7]. Powięź głęboka jest zaangażowana w powrót żylny [8] i prawdopodobnie odgrywa istotną rolę proprioceptywną [9]. Jest strukturą dobrze ukrwioną i dlatego często wykorzystywaną do przeszczepów chirurgicznych [10]. Przekazuje mechaniczną trakcję wywoływaną przez aktywność mięśni w różnych rejonach ciała [11]. Odgrywa również rolę w budo...