W Polsce choruje na cukrzycę 5% społeczeństwa, czyli ok. 2 mln ludzi, z czego tylko połowa o tym wie. Ponadto jest główną przyczyną ślepoty, amputacji oraz niewydolności nerek1. Wśród wielu powikłań choroby niezmiernie istotny problem stanowią owrzodzenia występujące u ok. 3% chorych2.
Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) to zakażenie, owrzodzenie, destrukcja tkanek głębokich stopy (także kości) spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych lub naczyń stopy o różnym stopniu zaawansowania. Z definicji tej wynika podział na stopę cukrzycową neuropatyczną, naczyniową i mieszaną.
Stopa cukrzycowa naczyniowa (niedokrwienna) charakteryzuje się przewagą zmian w postaci utrudnionego ukrwienia w obrębie stopy (ok. 10–25% przypadków). Jest trudna do leczenia i gorzej rokuje wyleczenie. Ta postać stopy cukrzycowej jest spowodowana miażdżycą zarostową naczyń obwodowych. Charakteryzuje się zimną stopą z sinawym zabarwieniem oraz brakiem wyczuwalnego tętna, martwicą lub zgorzelą, zachowane jest natomiast czucie głębokie. Obecna jest bolesność w ruchu i bardzo nasilona bolesność w spoczynku.
Stopa cukrzycowa neuropatyczna charakteryzuje się przewagą zmian na tle uszkodzenia obwodowego lub/oraz autonomicznego układu nerwowego (ok. 45–70%
przypadków). Jest łatwiejsza do leczenia i lepiej rokuje wyleczenie. Tę najczęstszą postać stopy cukrzycowej charakteryzuje ciepła stopa o różowym zabarwieniu z wyczuwalnym tętnem oraz upośledzeniem czucia głębokiego (zaburzenie czucia wibracji). Brak bolesności w ruchu i niewielka bolesność w spoczynku.
Stopa cukrzycowa mieszana, czyli neuropatyczno-niedokrwienna, z równoczesnymi zaburzeniami, degeneracją nerwów i naczyń (ok. 10–30% przypadków) jest najtrudniejszą postacią do leczenia i charakteryzuje się najgorszym rokowaniem3.
Diagnostyka i leczenie
Diagnostykę i leczenie schorzeń w ZSC zaczyna się od przeprowadzenia wywiadu i oceny klinicznej. Wskazane jest oglądanie stóp chorego przez lekarza w trakcie każdej wizyty. Diagnostyka ZSC obejmuje ocenę:
- występowania polineuropatii obwodowej,
- zaburzeń ukrwienia kończyn dolnych,
- zmian deformacyjnych oraz innych czynników ryzyka uszkodzenia stopy.
Dzięki postępowi technologicznemu, zwłaszcza w zakresie ultrasonografii (USG), bardzo wzrosło znaczenie badań nieinwazyjnych. Obecnie integralną częścią każdego badania angiologicznego i flebologicznego jest określenie wskaźnika kostka – ramię (ankle-brachial index – ABI) za pomocą aparatu Dopplera typu fala ciągła (constant wave – CW). Określenie ABI pozwala lekarzowi jednoznacznie zróżnicować choroby żył oraz tętnic kończyn dolnych i warto, by było prowadzone nie tylko u chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych (peripheral artery disease – PAD), ale także w podejrzeniu ZSC4.
Wskaźnik kostka – ramię to iloraz wartości ciśnienia tętniczego mierzonego na wysokości...