Nowoczesne metody diagnostyczne stosowane w wysoko wyspecjalizowanej rehabilitacji kardiologicznej chorób układu sercowo-naczyniowego

Nowoczesna diagnostyka jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny. Stwarza to lekarzom oraz fizjoterapeutom ogromną szansę na szybsze i dokładniejsze niż dotychczas ustalenie prawidłowego rozpoznania. Badania diagnostyczne przeprowadzane są w celu jak najszybszego wykrycia ewentualnych objawów danej choroby. Tego typu badania wykonuje się w całej populacji lub tylko w tzw. grupach wysokiego ryzyka (dotyczy to np. profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego). Trzeba również podkreślić, że nowoczesna diagnostyka chorób jest na ogół mocno osadzona w realiach danego kraju. Dlatego też uzależniona jest od warunków zdrowotnych, rodzaju chorób, jakie najczęściej tam występują, oraz oczywiście od nakładu środków finansowych. Inaczej przedstawia się to w krajach np. Europy Zachodniej i w krajach afrykańskich [1]. W Polsce na to, jakie badania są zaliczane do profilaktycznych, duży wpływ mają wieloletnie przyzwyczajenia, dawna struktura służby zdrowia, brak rzetelnych informacji o celach i znaczeniu danego rodzaju diagnostyki. Niektóre badania są za mało specyficzne i prowadzą do niepotrzebnej, stresującej pacjenta i kosztownej diagnostyki. Inne z kolei wiążą się ze skutkami ubocznymi (np. promieniowaniem), które też należy brać pod uwagę. 

W nowoczesnej rehabilitacji kardiologicznej jest do dyspozycji szeroki wachlarz różnego rodzaju specjalistycznych badań diagnostycznych. Wyróżnia się następujące metody diagnostyczne:

• badanie elektrokardiograficzne (EKG),
• elektrokardiograficzna próba wysiłkowa,
• badanie spiroergometryczne,
• test marszowy,
• 24-godzinne badanie EKG,
• badanie echokardiograficzne,
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi (tradycyjny, domowy, całodobowy),
• badanie radiologiczne klatki piersiowej,
• badania biochemiczne krwi.

Badanie elektrokardiograficzne 

Elektrokardiogram (EKG; zdj. 1, 2) to jedno z najprostszych i najczęściej przeprowadzanych badań w diagnostyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Aparat EKG zapisuje aktywność elektryczną serca w postaci graficznego obrazu na papierze milimetrowym (zdj. 3). Przyjęto umownie, że główne załamki (wychylenia zapisu aktywności elektrycznej) EKG są określane literami P, Q, R, S, T, U. Każdy załamek odpowiada depolaryzacji (rozładowanie elektryczne) albo repolaryzacji (ponowne naładowanie) pewnego określonego obszaru serca (tab. 1). Badanie EKG pozwala również określić czas trwania poszczególnych zjawisk w sercu. Przy stałej prędkości przesuwu papieru w aparacie 25 mm/s można zmierzyć np. czas trwania depolaryzacji przedsionków, której odpowiada załamek P. Badanie EKG doskonale nadaje się do obrazowania niedokrwienia mięśnia sercowego, zawału, zaburzeń rytmu.

Standardowy 12-odprowadzeniowy elektrokardiogram należy wykonać:

• u pacjentów przed rozpoczęciem każdego etapu rehabilitacji kardiologicznej i po jej zakończeniu, 
• u pacjentów w trakcie realizacji wyszczególnionych etapów w przypadku np. znacznej destabilizacji obrazu klinicznego, nagłego pogorszenia tolerancji wysiłku fizycznego.

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa

Badanie to polega na ocenie poszczególnych zmian zachodzących w sercu podczas wysiłku fizycznego, jakim jest jazda na cykloergometrze (zdj. 4, 5) lub marsz na bieżni elektrycznej (zdj. 6). Badanie ma na celu:

• zdiagnozowanie zmian ukrwienia i czynności serca podczas wysiłku fizycznego,
• ocenę wydolności i sprawności fizycznej badanego,
• kwalifikację do odpowiedniego modelu rehabilitacji fizycznej,
• ocenę skuteczności rehabilitacji fizycznej,
• ocenę skuteczności leczenia farmakologicznego,
• ocenę sprawności ustroju i możliwości powrotu do pracy zawodowej.

Podstawą bezpieczeństwa wykonywania elektrokardiograficznej próby wysiłkowej jest rzetelna i dokładna analiza stanu klinicznego pacjenta oraz bezwzględne przestrzeganie przeciwwskazań do obciążenia chorego aktywnością fizyczną.

Warunki do wykonania badania:

• zgoda pacjenta,
• przeszkolony personel...