Ocena czynników ryzyka i terapia pourazowej algodystrofii Sudecka w obrębie kończyny górnej

Algodystrofia to bardzo dokuczliwe schorzenie, które przy braku rozpoznania może prowadzić do trwałego kalectwa [3]. Najważniejsze jest wczesne rozpoznanie i leczenie – nie zawsze skuteczne, ponieważ mimo wielu lat badań mechanizm powstania algodystrofii jest niejasny. 

Celem pracy jest przedstawienie, zdaniem autorów, najważniejszych czynników ryzyka oraz propozycji metod terapii algodystrofii stosowanych w trakcie postępowania fizjoterapeutycznego.

Algodystrofia jest rzadko występującym powikłaniem złamania kości oraz udaru. Pojawia się częściej w przebiegu złamania dalszego końca kości promieniowej (DKKP) (2–14%) [3–5]. Żyluk i wsp. uważają, że jeśli po 1–2 tygodniach od operacji lub urazu ręki utrzymuje się dokuczliwy ból spoczynkowy, obrzęk i ograniczenie ruchomości palców, to u ponad 90% z tych osób w ciągu miesiąca rozwinie się pełnoobjawowa algodystrofia [4, 6]. Do rozpoznania zespołu zgodnie z wymaganiami IASP (International Association for Study of the Pain) [7, 8]
lub według polskich wytycznych czasami brakuje niektórych objawów, takich jak zwiększone ocieplenie, zaczerwienienie skóry czy zaburzenie potliwości, ale z dużym prawdopodobieństwem rozwiną się one w ciągu miesiąca, jeżeli chorego pozostawi się bez pomocy [6, 9]. Objawy towarzyszące urazom jako pierwszy opisał już w 1900 r. Paweł H.M. Sudeck. Stosowne jest zatem posługiwanie się w odniesieniu do omawianej jednostki chorobowej terminem pourazowa algodystrofia Sudecka (PAS) [1, 10]. Wyróżnia się 3 etapy, a przejścia pomiędzy nimi są płynne. Choroba może zatrzymać się lub cofnąć w 1. i 2. etapie. Ostatni etap choroby ma charakter nieodwracalny i prowadzi do kalectwa. Dochodzi w nim do usztywnienia stawów, często w wadliwych pozycjach, oraz daleko posuniętego zaniku mięśni [11–14].

Wiedza na temat czynników ryzyka algodystrofii jest uboga, rzadko potwierdzona naukowo i często wewnętrznie sprzeczna. Uważa się, że delikatna technika operacyjna, anatomiczne preparowanie, unikanie traumatyzowania nerwów, pooperacyjna profilaktyka przeciwobrzękowa i wczesne uruchomienie kończyny po urazie lub operacji zmniejszają częstość algodystrofii, jednak brak na to dowodów naukowych [15]. Za szczególnie istotne autorzy uznają dwie grupy czynników – predyspozycję psychiczną oraz czynniki związane z samym urazem i jego leczeniem (czynniki wynikające z unieruchomienia).