0
23
Współcześnie wielu ludzi koncentruje się na permanentnym dążeniu do poprawy swojego statusu, dbaniu o własne potrzeby oraz poprawie funkcjonalności środowiska w celu tworzenia jak najlepszych warunków bytowych. Istnieje wiele nurtów ideologicznych, które szerzą wśród społeczeństwa hasła takie jak równość, wolność i tolerancja dla każdej grupy społecznej. Pomimo powszechnie głoszonej równości społecznością narażoną na brak równych szans są osoby z niepełnosprawnościami. W niniejszym opracowaniu pragnę zająć się zagadnieniem równorzędności praw oraz adaptacji warunków i możliwości do potrzeb osób z niepełnosprawnościami w obliczu doświadczania przemocy.
Powszechną regulacją prawną dotyczącą omawianej problematyki jest konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 1169 z późn. zm.), która umożliwia osobom z niepełnosprawnościami rzeczywiste korzystanie ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności na równi z innymi osobami. Konwencja została przyjęta przez Organizację Narodów Zjednoczonych, a Polska ratyfikowała ją w 2012 r.
Jednym z postanowień konwencji jest zakaz bezprawnego i samowolnego pozbawiania wolności, wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego traktowania lub karania, zakaz poddawania bez swobodnie wyrażonej zgody eksperymentom medycznym lub naukowym. Wszystkie wymienione komponenty są składową ogólnie znanego pojęcia przemocy.
Na gruncie krajowym najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie przeciwdziałania przemocy jest ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1249) oraz liczne rozporządzenia.
POLECAMY
Skala problemu przemocy wśród osób z niepełnosprawnościami
Przemoc w rodzinie to „działania lub rażące zaniedbania dokonywane przez jednego z członków rodziny przeciwko pozostałym, wykorzystując istniejącą lub stworzoną przez okoliczności przewagę sił lub władzy, i powodujące u ich ofiar szkody lub cierpienie, godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w szczególności w ich życie lub zdrowie (fizyczne bądź psychiczne)” [1].
O przemocy można mówić wówczas, gdy zostaną spełnione cztery warunki:
- to zamierzone działanie lub zaniechanie działania,
- jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą,
- działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej,
- osoba, wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych oraz psychicznych.
Według studium Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Raport z badania ogólnopolskiego 2015 r. oraz badania porównawczego z lat 2009–2015 [2] w opinii społecznej przemoc w rodzinie wobec osób niepełnosprawnych wydaje się zjawiskiem wyraziście obserwowalnym. Wśród respondentów stosowanie przynajmniej jednej formy przemocy wobec osób niepełnosprawnych poza własną rodziną relacjonowało 43,3%, natomiast we własnej rodzinie – 21%.
Z analizy przytaczanych badań wynika, iż średnio 29,8% ankietowanych zna przypadki przemocy fizycznej (29,3%), ekonomicznej (28,9%), psychicznej (28,5%) oraz seksualnej (18,2%) poza ich rodziną wobec osób z niepełnosprawnościami, a średnio 12,8% dostrzegało przypadki przemocy fizycznej (12,1%), ekonomicznej (13,1%), psychicznej (12,3%) oraz seksualnej (8,2%) we własnej rodzinie wobec tych osób. Wyniki te ilustrują szeroki obraz zjawiska przemocy wobec osób niepełnosprawnych.
Gdzie szukać pomocy?
Osoby z niepełnosprawnościami doświadczające przestępstwa przemocy bądź będące najbliższymi tych osób mają wiele możliwości skorzystania z pomocy.
Artykuł 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakreśla o bezpłatnych formach pomocy. Należą do nich:
- poradnictwo medyczne, psychologiczne, prawne, socjalne, zawodowe i rodzinne;
- interwencja kryzysowa i wsparcie;
- ochrona przed dalszym krzywdzeniem przez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną i zbliżania się do niej;
- zapewnienie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie;
- badania lekarskie w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie;
- zapewnienie osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, która nie ma tytułu prawnego do zajmowanego wspólnie ze sprawcą przemocy lokalu, pomocy w uzyskaniu mieszkania.
Jednostkami, które udzielają pomocy osobom doświadczającym przemocy, są:
- policja,
- prokuratura,
- pomoc społeczna,...
