Porównanie metody FED i koncepcji FITS w terapii funkcjonalnej skolioz

Koncepcja FITS powstała w 2004 r. i została opracowana przez dr n. med. Mariannę Białek oraz mgra Andrzeja M’hango. Można stwierdzić, że do 2010 r. był to jeden z najlepszych sposobów rehabilitacji skolioz dzieci i młodzieży. Metoda FED, którą stworzył prof. Santos Sastre Fernandez, jest nową metodą w Polsce, wykorzystywaną głównie do zachowawczego leczenia skolioz dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Bazuje na zastosowaniu sterowanego komputerowo urządzenia oddziałującego na kręgosłup poprzez zastosowanie trójpłaszczyznowych sił: fiksacji (F), elongacji (E), derotacji (D). Działanie aparatu w połączeniu ze stworzonym przez profesora systemem ćwiczeń wymusza korekcję i derotację kręgosłupa, co wpływa na niwelowanie zmian. Głównym założeniem metody jest nie tylko zatrzymanie deformacji, ale i jej korekcja.

CEL PRACY

Celem pracy było wstępne porównanie efektywności terapii metody FED i koncepcji FITS w 3-tygodniowej obserwacji terapii skolioz dzieci.

MATERIAŁ I METODY

Badania przeprowadzono w Ośrodku Ortopedyczno-Rehabilitacyjnym dla dzieci i młodzieży Mazowieckiego Centrum Rehabilitacji STOCER w Konstancinie-Jeziornej. Przedział wiekowy badanych osób wynosił 10–17 lat (średnia wieku ok. 15 lat). Do próby zakwalifikowano pacjentów, u których stwierdzono skoliozę 30–60° liczoną wg kąta Cobba na podstawie zdjęcia rentgenowskiego (RTG). Badania asymetrii łopatek oraz pomiar rotacji na wysokości szczytu skrzywienia wykonano skoliometrem. Pomiar lateralizacji tułowia (pionu tylnego) – pionem fizjoterapeutycznym. Podstawą badania była karta fizjoterapeutyczna, która zawierała wszystkie badane parametry. Okres obserwacji wynosił 3 tygodnie, a badanie przeprowadzone było dwukrotnie – pierwszego i przedostatnie go dnia terapii.

Badanie obejmowało 3 grupy pacjentów po 30 osób prowadzonych wg ujednoliconego programu fizjoterapeutycznego. Program fizjoterapeutyczny obejmował: ćwiczenia trójpłaszczyznowej korekcji, ćwiczenia asymetryczne i wyrównania asymetrii mięśniowej z zastosowaniem poizometrycznej relaksacji mięśni. Korekcja zaś – naukę świadomości i rozróżniania prawidłowego oraz nieprawidłowego wzorca postawy, wykorzystanie propriorecepcji (czyli impulsacji receptorów czucia głębokiego) z zastosowaniem poduszek sensomotorycznych.

Program fizjoterapeutyczny 3 grup różnił się rodzajem zastosowanych ćwiczeń asymetrycznych prowadzonych przez certyfikowanych fizjoterapeutów danej metody:

• w I grupie zastosowano ćwiczenia koncepcji FITS: 5–6 ćwiczeń wykonywanych w 10 seriach po 10 powtórzeń (zdj. 1),
• II grupa prowadzona była ćwiczeniami metody FED: 5–6 ćwiczeń wykonywanych w 3 seriach po 10 powtórzeń (zdj. 2),
• III grupa objęta była pełnym programem metody FED z zastosowaniem fizykoterapii przygotowawczej, ćwiczeń asymetrycznych (5–6 ćwiczeń wykonywanych w 3 seriach po 10 powtórzeń) i aparatu FED (30 min); fizykoterapia składała się z zabiegu cieplnego i elektrostymulacji zgodnie z wytycznymi metody FED (zdj. 3).

Badaniem objęto pomiar rotacji kręgosłupa, asymetrii ustawienia łopatek oraz lateralizacji tułowia – badanie pionu tylnego. Badanie rotacji kręgosłupa skoliometrem wykonywane było w teście Adamsa. Stopy ustawione były na szerokości stopy pacjenta. Zadaniem osoby badanej było wykonanie skłonu w przód z pozycji stojącej bez zginania kończyn dolnych w stawach kolanowych. Pomiar rotacji kręgosłupa wykonywany był skoliometrem (zdj. 4). Analizie poddano największą wartość kąta rotacji całego kręgosłupa – na wysokości szczytu rotacji. Badanie asymetrii łopatek wykonano w pozycji stojącej na wysokości kątów dolnych łopatek przy wykorzystaniu skoliometra i linijki (zdj. 5). Analizie poddano wartość kąta rotacji odpowiadający parametrowi wysokości ustawienia łopatek w płaszczyźnie czołowej. Badanie lateralizacji tułowia z zastosowaniem pionu tylnego wykonano także w pozycji stojącej pionem fizjoterapeutycznym przyłożonym do wyrostka kolczystego C7 (zdj. 6). Odległość od pionu do szpary międzypośladkowej stanowiła parametr oceny lateralizacji tułowia mierzonej w milimetrach.

WYNIKI

Poprawa kąta rotacji kręgosłupa w teście Adamsa była najwyraźniejsza w grupie III i wynosiła 30%. Grupa II uzyskała wynik 25%, a grupa I, w której zastosowano ćwiczenia symetryczne koncepcji FITS, uzyskała wynik najsłabszy – 21% (rys. 1).

W badaniu asymetrii łopatek najlepszy wynik uzyskała III grupa (60% efektu), II grupa osiągnęła 54%, a I grupa – 37%.

W badaniu lateralizacji tułowia najlepszy efekt zaobserwowano w grupach II i III (53%). Grupa I uzyskała wynik 40% (rys. 3).

DYSKUSJA

Trzytygodniowy okres pobytu dziecka w ośrodku ma głównie na celu dobranie indywidualnego programu fizjoterapeutycznego i jego weryfikację oraz edukację pacjenta dotyczącą poprawności samodzielnego wykonywania ćwiczeń po zakończeniu terapii.

Różnice w efektywność ćwiczeń...