Postępowanie fizjoterapeutyczne w przypadku leczenia zachowawczego deformacji hallux valgus — studium przypadku

Paluch koślawy (hallux valgus) jest zaliczany do najczęściej występujących deformacji w obrębie stopy i jest uważany za problem powszechny. Nix i wsp. [1] na podstawie metaanalizy 78 artykułów opisujących badania, w których wzięło udział 496 957 uczest-
ników wykazali, że paluch koślawy występuje u 23% dorosłych między 18. a 65. rokiem życia oraz u 35,7% osób powyżej 65. roku życia. Do czynników predysponujących zaliczane są: płeć żeńska, wywiad rodzinny, niewłaściwe obuwie i wiek [2, 3]. Płaskostopie, koślawość tyłostopia [4], a także brak równowagi w napięciu mięśniowym [5] również są uznawane za możliwe przyczyny powstawania palucha koślawego, ale w większości przypadków uważa się go za schorzenie wieloczynnikowe [1, 4, 5]. 
Paluch koślawy jest deformacją obejmującą dwa stawy: staw śródstopno-paliczkowy palucha, w którym dochodzi do koślawości powodującej ucisk palucha na palce mniejsze, oraz staw śródstopno-klinowy, w którym dochodzi do szpotawego odchylenia I kości śródstopia. 

Zniekształcenie koślawe palucha zaczyna się od prawidłowego lub nieznacznie ustawionego kątowo stawu śródstopno-paliczkowego. Staw ten wskutek różnych czynników wewnętrznych lub zewnętrznych staje się podatny na działające przewlekle siły koślawiące. Z upływem czasu zniekształcenie koślawe narasta w związku z pociąganiem paliczka bliższego palucha przez ścięgna mięśni przywodziciela palucha oraz prostownika długiego palucha. W odpowiedzi na siły koślawiące na głowę I kości śródstopia działa siła zwrócona w kierunku przeciwnym i powoduje szpotawe ustawienie jej trzonu, co staje się przyczyną narastania zniekształcenia. Część przyśrodkowa torebki stawu śródstopno-paliczkowego palucha ulega rozciągnięciu, boczna zaś – obkurczeniu. Przyśrodkowe przemieszczenie głowy I kości śródstopia powoduje boczne podwichnięcie trzeszczek znajdujących się wokół stawu. Wraz z narastaniem deformacji zmianie ulega kątowe ustawienie stawu klinowato-śródstopnego pierwszego, co powoduje poszerzenie stopy, a co za tym idzie – powstawanie konfliktu z obuwiem [5].

Do innych najczęściej zgłaszanych przez pacjentów problemów należą bóle spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi I stawu śródstopno-paliczkowego lub stanami zapalnymi torebki stawowej [6], bóle śródstopia [7], bolesne przeciążenia tkanek miękkich stopy oraz bóle kolan, bioder czy kręgosłupa spowodowane zmianą sposobu obciążenia i przetaczania stopy podczas chodu [8]. Równie często pacjenci cierpią z powodu zmian skórnych powstałych w efekcie deformacji palucha koślawego (takich jak modzele, odciski, zmiany w aparacie płytki paznokciowej, np. wrastanie, wkręcanie, onycholiza) [9–11]. Paznokcie mogą wrastać zarówno po stronie przyśrodkowej, najczęściej na skutek współtowarzyszącej rotacji paliczka dalszego powodującej zwiększony nacisk na wał paznokciowy, jak i po stronie bocznej paznokcia z powodu nacisku palucha na drugi palec. Ponadto ciągły ucisk palucha na drugi palec może być przyczyn...