Organizm ludzki jest zbudowany z wielu bardzo ważnych układów. Ich prawidłowa praca w dużej mierze zapewnia właściwe funkcjonowanie człowieka w życiu codziennym. Układy te w mniejszym lub większym stopniu są ze sobą powiązane i od siebie w pewnym sensie uzależnione. Pełnią one szereg kluczowych funkcji umożliwiających wykonywanie podstawowych czynności życiowych.
Do najważniejszych układów w organizmie człowieka zalicza się m.in.:
REKLAMA
- układ pokarmowy – jest złożonym i skomplikowanym mechanizmem. Odpowiada on za jedną z najważniejszych funkcji żywego organizmu, czyli odżywianie. Składa się z jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, a także wielu gruczołów, do których zalicza się ślinianki, wątrobę oraz trzustkę;
- układ sercowo-naczyniowy – zajmuje się transportem gazów, substancji odżywczych, hormonów i produktów przemiany materii. Zalicza się do niego przede wszystkim serce oraz naczynia krwionośne, takie jak żyły i tętnice;
- układ oddechowy – jego zadaniem jest przede wszystkim wymiana gazowa. W licznych pęcherzykach płucnych dochodzi do przedostawania się do organizmu tlenu i jednocześnie usuwania z niego dwutlenku węgla. Do omawianej struktury należą m.in. jamy nosowe, gardło, krtań, tchawica i płuca;
- układ dokrewny (wewnątrzwydzielniczy) – różnorodne hormony wydzielane przez narządy tego układu pełnią wiele kluczowych funkcji w organizmie, np. hormony tarczycy kontrolują metabolizm, hormony przytarczyc wpływają na gospodarkę wapniową. W jego skład wchodzą m.in. tarczyca, przysadka mózgowa, nadnercza, gonady;
- układ ruchu – odpowiada w dużej mierze za ruch człowieka pod różnymi postaciami. W jego skład wschodzi ludzki szkielet (kości, ścięgna, stawy, więzadła) oraz przyczepione do niektórych z wymienionych struktur mięśnie;
- układ odpornościowy – jego podstawową funkcją jest obrona organizmu przed różnorodnymi szkodliwymi czynnikami, np. bakteriami lub wirusami. W jego skład wchodzą np. białe krwinki (leukocyty) oraz grasica i węzły chłonne;
- układ nerwowy – jest uznawany za najważniejszy układ w organizmie ludzkim. Kontroluje precyzyjnie czynności pozostałych układów. Pod względem anatomicznym dzieli się na:
- ośrodkowy – w skład którego wchodzi mózgowie i rdzeń kręgowy,
- obwodowy – w skład którego wchodzą nerwy czaszkowe i nerwy rdzeniowe.
Obwodowy układ nerwowy
W skład obwodowego układu nerwowego wchodzą nerwy i zwoje.
Nerwy
Nerwy są to podłużne, cylindryczne twory, często nieco spłaszczone, które w kierunku obwodowym stopniowo stają się coraz cieńsze, dzieląc się na szereg rozgałęzień. Rzeczywisty początek nerwów znajduje się tam, gdzie w ciałach neuronów rozpoczynają się włókna nerwowe – w ośrodkowym układzie nerwowym i w zwojach. Ponieważ jednak nerwy zawierają różne typy włókien nerwowych, mówi się zwykle o początku pozornym, miejscu wyjścia z mózgowia i rdzenia kręgowego. Z miejsca wyjścia nerwy zdążają do zaopatrywanych przez nie narządów, przy czym włókna i pęczki nerwowe, z których są zbudowane, nie przebiegają prosto, lecz nieco faliście. Dzięki zarówno falistemu przebiegowi, jak i sprężystości mogą być do pewnego stopnia rozciągnięte, przy czym włókna nerwowe nie ulegają rozerwaniu.
Bardzo często nerwy biegną razem z naczyniami krwionośnymi, otoczone wspólną tkanką łączną; w wielu okolicach ciała wytwarzają one powrózki naczyniowo-mięśniowe.
Nerwy podobnie jak duże naczynia krwionośne zasadniczo biegną po stronie zginaczy stawów, gdzie są lepiej chronione i mniej narażone na rozciągnięcie niż po stronie prostowników. Wyjątek stanowi nerw łokciowy przebiegający po stronie wyprostnej stawu łokciowego i nerw kulszowy znajdujący się po stronie wyprostnej stawu biodrowego. Pod względem położenia oprócz nerwów przebiegających w głębi tkanek wyróżnia się nerwy powierzchowne, na ogół drobniejsze, zaopatrujące przede wszystkim skórę.
Każdy nerw oddaje stopniowo mniejsze lub większe gałęzie. Zwykle wyróżnia się gałęzie boczne i końcowe, choć różnica między nimi nie zawsze jest wyraźna. Gałęzie odchodzą zazwyczaj pod kątem ostrym; niekie...
