Postępowanie terapeutyczne w przypadku różnych postaci bólów głowy ze szczególnym uwzględnieniem neuralgii nerwu trójdzielnego

Bóle głowy mają zróżnicowany patomechanizm, zależny od przyczyny, a w przypadku wielu rodzajów – nieustalony [2]. Pojawiają się zwykle wtedy, kiedy dochodzi do pobudzenia nocyceptorów obwodowych w odpowiedzi na uraz tkanek, rozszerzenie trzewi albo inne czynniki. W takich sytuacjach układ nerwowy reaguje odczuwaniem bólu. Ból może być także skutkiem uszkodzenia dróg obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego (OUN), jak również ich niespecyficznego pobudzenia. Ból głowy może być efektem jednego z tych mechanizmów albo obu naraz. 
Na ból wrażliwe są relatywnie nieliczne struktury czaszki: skóra głowy, zatoki opony twardej, tętnica oponowa środkowa, sierp mózgu, a także odcinki proksymalne dużych tętnic opony miękkiej. Strukturami w mózgu, które nie mają zdolności generowania bólu, są: wyściółka komór mózgu, splot naczyniówkowy, żyły opony miękkiej oraz większa część miąższu mózgu [3]. 
W systemie klasyfikacji opracowanym przez International Headache Society (Międzynarodowe Towarzystwo Bólów Głowy) bóle głowy są określane jako pierwotne lub wtórne. W przypadku tych pierwszych ból głowy oraz towarzyszące mu objawy nie mają przyczyny organicznej i są chorobą samą w sobie, natomiast wtórne bóle głowy są wywołane przez zaburzenia egzogenne (są objawami znanego procesu chorobowego). Pierwotne bóle głowy nierzadko prowadzą do znaczącego pogorszenia się sprawności pacjenta, a tym samym negatywnie oddziałują na jakość jego życia [4]. Wtórne bóle głowy mogą być spowodowane urazem głowy lub szyi, chorobą naczyń wewnątrzczaszkowych lub dogłowowych, zaburzeniami wewnątrzczaszkowymi o charakterze innym niż naczyniowy. Mogą one również być wywoływane substancjami chemicznymi lub być efektem reakcji odstawiennych, zakażeń, chorób szyi, uszu, oczu, nosa, zatok itd. [5] Łagodne wtórne bóle głowy (np. towarzyszące zakażeniom górnych dróg oddechowych) są powszechną dolegliwością, rzadko jednak mają niepokojący charakter [6]. Podział bólów głowy na pierwotne i wtórne, a także ich przyczyny ukazuje tabela 1.
Do bólów głowy najczęściej spotykanych w praktyce fizjoterapeutycznej należą migreny, napięciowy ból głowy oraz klasterowy ból głowy, które zostały scharakteryzowane w tabeli 2.
 

Źródło: P.J. Goadsby, N.H. Raskin, Headache [w:] Harrison’s Principles of Internal Medicine, D.L. Kasper (ed.), D. Longo, J. Loscalzo, McGraw-Hill, New York–Chicago–San Francisco–Lisbon–London–Madrid–Mexico City–New Delhi–San Juan–Seoul–Singapore–Sydney–Toronto 2011, s. 186.