Postępowanie zachowawcze i operacyjne w przypadkach uszkodzenia płytki podeszwowej stawów śródstopno-paliczkowych palców mniejszych — studium przypadku

Anatomia

Płytka podeszwowa jest prostokątną strukturą chrząstki włóknistej, znajdującą się na dolnych powierzchniach stawów śródstopno-paliczkowych (metatarsophalangeal joint – MTP) palców mniejszych. Jej główne funkcje to przeciwdziałanie niestabilności grzbietowej stawu śródstopno-paliczkowego, działanie jako poduszka odciążająca siły ściskające podczas chodu oraz podtrzymywanie mechanizmu kołowrotka (windlass mechanism) poprzez jej połączenia z włóknami podłużnymi rozcięgna [1, 2]. 
Bliższy początek płytki podeszwowej przyczepia się do okostnej trzonu kości śródstopia, tuż przy rozszerzeniu głowy kości śródstopia. Przyczep jest luźny, o wyglądzie i fakturze błony maziowej. Dystalnie płytka podeszwowa przyczepia się do powierzchni podeszwowej paliczka bliższego. Ponadto płytka podeszwowa łączy się z głównymi podłużnymi pasmami rozcięgna podeszwowego oraz przyczepia się do więzadeł pobocznych [2]. Część płytki podeszwowej, która leży tuż pod głową kości śródstopia, jest zarówno grubsza, jak i szersza od przyczepu dalszego. Badania przeprowadzone na kadawerach potwierdzają, że większość włókien płytki podeszwowej przebiega w linii z rozcięgnem podeszwowym, a płytka sama w sobie jest głównym dystalnym przyczepem podłużnych pasm rozcięgna podeszwowego [3]. 
Ze względu na orientację włókien w chrząstce włóknistej płytka może wytrzymać obciążenia ściskające z głowy kości śródstopia, działając jako podtrzymująca powierzchnia stawowa dla głowy kości śródstopia. Tym samym pełni podobną funkcję jak łąkotka w kolanie. Ze względu na centralne położenie z wieloma ważnymi przyczepami, w tym do więzadeł pobocznych, rozcięgna podeszwowego, 
więzadeł śródstopia, ścięgien mięśni międzykostnych i włóknistej pochewki ścięgien zginaczy, pełni również funkcję centralnej struktury stabilizującej. Dzięki tym przyczepom i centralnemu położeniu płytkę rozpoznano jako stabilizator stawów śródstopno-paliczkowych palców mniejszych [1]. 
Biorąc pod uwagę szereg funkcji pełnionych przez płytkę podeszwową, mylne jest nazywanie jej więzadłem (tj. więzadłem podeszwowym). Jest to w rzeczywistości płytka włóknisto-chrzęstna działająca w kompresji i napięciu z wieloma przyczepami [2]. 

Biomechanika

Przodostopie odgrywa znaczącą rolę w przenoszeniu obciążeń podczas lokomocji [4]. Podczas fazy oderwania pięty od podłoża przodostopie może być obciążone do 120% całkowitego obciążenia ciała, co predysponuje staw MTP do urazów ścinających. 
Płytka podeszwowa jest najważniejszym mechanizmem zapobiegającym przemieszczeniu grzbietowemu paliczka bliższego podczas chodu. Przewlekłe przeciążanie struktur płytki podeszwowej spowodowane dużym obciążeniem może prowadzić do deformacji młotkowatej lub szponiastej palca mniejszego, a ostatecznie do podwichnięcia grzbietowego w stawie MTP. W miarę pogłębiania się uszkodzenia lub w razie całkowitego zerwania płytki może dojść do powstania wady palca jeździeckiego. 

Smith i Coughlin [5] zaobserwowali, że drugi staw MTP był stawem, w którym najczęściej dochodzi do urazu płytki podeszwowej i podwichnięcia grzbietowego. Deformacja może prezentować wielopłaszczyznową zmienność, ale częściej składa się z osłabienia więzadła pobocznego bocznego w powiązaniu z urazem bocznej części płytki podeszwowej. W ten sposób powoduje podwichnięcie grzbietowo-przyśrodkowe lub deformację palca jeździeckiego [1, 6].
Uszkodzenie płytki podeszwowej zazwyczaj następuje w efekcie kumulujących się mikrourazów...