Przykurcz mięśni klatki piersiowej – postępowanie fizjoterapeutyczne

Budowa klatki piersiowej

Kościec klatki piersiowej ma budowę kostno-chrzestną. W skład klatki piersiowej wchodzą m.in. kręgi piersiowe, żebra i mostek.

Kręgi piersiowe

Występują w liczbie 12 i są stawowo połączone z żebrami. Ich trzony mają na przekroju poprzecznym kształt serca z kart, a wymiary kręgów wzrastają stopniowo ku dołowi.
Charakterystyczną cechą trzonów kręgów piersiowych są tzw. dołki żebrowe służące do połączenia stawowego z głowami żeber. Są one położone na krawędzi górnej i dolnej po obu stronach trzonu w miejscu odejścia nasady łuku kręgowego. Sąsiednie dołki: dolny i górny ze swymi powierzchniami stawowymi wraz z krążkiem międzykręgowym tworzą jedną wspólną powierzchnię stawową dla głowy żebra
w kręgach od drugiego i dziewiątego.
Nieco inaczej są rozmieszczone dołki stawowe na pierwszym i trzech ostatnich kręgach. Pierwszy kręg ma jeden cały dołek, położony poniżej krawędzi górnej trzonu, przeznaczony dla głowy pierwszego żebra, oraz pół dołka stawowego na dolnej krawędzi trzonu, który przy połączeniu z następnym kręgiem tworzy powierzchnię stawową dla głowy drugiego żebra. Dziesiąty kręg piersiowy ma tylko połówkę dołka żebrowego przy krawędzi górnej. Dwa ostatnie kręgi, tj. jedenasty i dwunasty, mają tylko po jednym dołku żebrowym po bokach trzonu żebrowego.
Wyrostki poprzeczne kręgów piersiowych są dość masywne, skierowane bocznie i ku tyłowi. Na ich zgrubiałym końcu znajduje się dołek żebrowy wyrostka poprzecznego przeznaczony do połączenia stawowego z guzkiem żebra; w dwóch ostatnich kręgach dołki te nie występują. Wyrostek kolczysty w kręgach piersiowych jest bardzo długi, ostro zakończony i skierowany w dół. Wyrostki stawowe górne i dolne z powierzchniami stawowymi są ustawione w płaszczyźnie czołowej. Otwór kręgowy jest okrągły po obu stronach trzonu i stosunkowo mały [1].

Żebra

Są to sprężyste listewki częściowo kostne, a częściowo chrzęstne, które z tyłu obustronnie odchodzą od powierzchni bocznych kręgów piersiowych i następnie bocznie wypukłym łukiem ograniczają jamę klatki piersiowej. U człowieka występuje w zasadzie 12 par żeber; liczba ta może się jednak zwiększać z powodu występowania żeber szyjnych lub lędźwiowych; czasami następuje redukcja żeber i ich liczba zmniejsza się do 11.
Siedem górnych par żeber łączy się z przodu obustronnie z mostkiem; noszą one nazwę żeber prawdziwych w odróżnieniu od pięciu par żeber rzekomych, które tylko pośrednio łączą się z mostkiem lub też kończą się swobodnie. Z żeber rzekomych połączone pośrednio z mostkiem żebra ósme, dziewiąte i dziesiąte łączą się z wyżej położonym żebrem i razem z siódmym tworzą łuk żebrowy prawy i lewy. Tymczasem dwa ostatnie żebra, a czasem też żebro dziesiąte, nie łączą się ani z innymi żebrami, ani ze sobą i kończą się swobodnie między mięśniami brzucha, nosząc nazwę żeber wolnych.
Każde żebro składa się z dłuższej, tylnej części kostnej i z krótszej, przedniej części chrzęstnej. Długość części kostnej, tak samo jak chrzęstnej, wzrasta od pierwszego do siódmego lub ósmego żebra, po czym stopniowo zmniejsza się, tak że dwunaste żebro jest mniej więcej tej samej długości co pierwsze. Pierwsze żebro jest najszersze, następne pod względem szerokości są żebra środkowe; największe jest żebro dwunaste [2].

Kość żebrowa albo żebro kostne
Każde żebro kostne ma dwa końce: kręgosłupowy, czyli koniec tylny, i mostkowy, czyli przedni, oraz znajdujący się między nimi trzon. Koniec tylny składa się z głowy, szyjki i guzka. Głowa żebra tworzy częściowo pokryte chrząstką zgrubienie na tylnym końcu żebra. Od drugiego do dziesiątego żebra powierzchnia stawowa jest podzielona poziomo przebiegającym grzebieniem głowy na dwie części odpowiadające powierzchniom stawowym trzonów kręgów piersiowych. Powierzchnia górna jest mniejsza niż dolna. Te powierzchnie stawowe łączą głowy z dołkami żebrowymi trzonów kręgów.
Głowa jest osadzona na nieco większej części, zwanej szyjką żebra, wyraźniejszej na górnych żebrach niż na dolnych. Na górnej jej powierzchni biegnie podłużnie grzebień szyjki żebra, do którego przyczepia się więzadło żebrowo-poprzeczne górne. Grzebień ten nie występuje na pierwszych i ostatnich żebrach.
Na bocznym końcu szyjki, nieco ku tyłowi i dołowi, wystaje tzw. guzek żebra; ma on niewielką pokrytą chrząstką powierzchnię stawową guzka żebra, która łączy żebra z powierzchnią stawową wyrostka poprzecznego odpowiedniego kręgu piersiowego. Na guzku tym bardziej bocznie od powierzchni stawowej przyczepia się więzadło żebrowo-poprzeczne boczne. Guzek żebra jest najwydatniejszy na pierwszych żebrach, brak go natomiast na żebrach jedenastym i dwunastym, a czasem również na dziesiątym.
Trzon żebra jest cienki i spłaszczony, jego powierzchnia zewnętrzna jest wypukła oraz gładka i bocznie od guzka tworzy tępy kąt skierowany ku tyłowi i dołowi. Leży on na pierwszym żebrze tuż przy guzku, a następnie na żebrach odsuwa się coraz bardziej na bok, na środkowych żebrach jest najsilniej rozwinięty, natomiast brak go na obu ostatnich.
Powierzchnia zewnętrzna środkowych żeber na ogół ustawiona jest pionowo, zewnętrzna powierzchnia górnych żeber jest silnie skierowana ku górze, a dolnych – bardziej ku dołowi.
Żebro jest w trzech kierunkach zakrzywione. Biegnąc od kręgosłupa ku mostkowi, zatacza ono łuk skierowany wypukłością bocznie; promień tej krzywizny jest różny, z tyłu mniejszy, bocznie i z przodu większy. Poza tą krzywizną (krzywizna płaszczyzny) na żebrach występuje jeszcze skręcenie wzdłuż żebra (krzywizna obrotu). Jeżeli tylne i środkowe części żeber są ustawione pionowo, części przednie wskutek krzywizny obrotu są skierowane swą zewnętrzną powierzchnią ku górze. Poza tym żebro jest jeszcze skręcone lekko esowato w stosunku do płaszczyzny poziomej. Patrząc z boku na żebro ułożone na płaszczyźnie, widać, że część tylna unosi się nad powierzchnię podpory (krzywizna brzegu).
Powierzchnia wewnętrzna jest wklęsła i gładka, w pobliżu jej dolnego brzegu biegnie bruzda żebra dla naczyń i nerwów międzyżebrowych; rozpoczyna się ona przy guzku żebra, z tyłu jest najgłębsza i gubi się stopniowo do przodu. Na pierwszych i ostatnich żebrach nie ma bruzdy lub jest ona bardzo słabo zaznaczona. Bruzda ta biegnie między przyczepami mięśni międzyżebrowych; wzdłuż górnego brzegu bruzdy przyczepia się mięsień międzyżebrowy wewnętrzny, wzdłuż dolnego, który odpowiada dolnemu brzegowi żebra – mięsień międzyżebrowy zewnętrzny. Brzeg górny, gruby i zaokrąglony, ma dwie niezbyt wyraźne wargi, zewnętrzną i wewnętrzną, do których przyczepiają się oba mięśnie międzyżebrowe. Brzeg dolny jest cienki, przyczepia się do niego, jak już opisano, mięsień międzyżebrowy zewnętrzny. Koniec przedni kości żebrowej jest nieco poszerzony i kończy się chropowatą, wgłębioną powierzchnią do połączenia z chrząstką żebrową [2].

Chrząstka żebrowa albo żebro chrzęstne
Chrząstki żebrowe stanowią przedłużenie żeber kostnych i w bardzo istotny sposób przyczyniają się do zwiększenia sprężystości ścian klatki piersiowej. Zbudowane są z chrząstki szklistej i pokryte chrzęstną. W wieku 16–20 lat w chrząstce występują składniki włókniste, które nadają jej żółtawe zabarwienie. Z wiekiem chrząstki żebrowe kostnieją; widać to najwcześniej na pierwszym żebrze, bo już począwszy od 20. roku
życia, lu...