Ruch w życiu każdego człowieka odgrywa bardzo ważną rolę. Bez niego człowiek nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować w otaczającej rzeczywistości.
Odpowiednia ruchomość określonej części ciała, np. kręgosłupa, umożliwia mu wykonywanie wielu czynności dnia codziennego. W dzisiejszych czasach odpowiednia aktywność ruchowa zapewnia właściwe funkcjonowanie organizmu. Ruch korzystnie oddziałuje m.in. na:
REKLAMA
- układ krążenia,
- układ kostno-stawowy,
- układ pokarmowy,
- układ oddechowy,
- układ mięśniowy.
Ponadto ruch korzystnie wpływa na wiele narządów wewnętrznych, do których zalicza się:
- serce,
- płuca,
- wątrobę,
- nerki.
Anatomia
Kościec ludzki dzieli się na:
- kościec osiowy,
- kości czaszki,
- kościec kończyny górnej,
- kościec kończyny dolnej.
Do kośćca osiowego zalicza się m.in. kręgosłup. Składa się on z 33–34 nieparzystych kręgów, ułożonych jeden na drugim.
W zależności od rozmieszczenia kręgi dzieli się na:
- siedem kręgów szyjnych,
- 12 kręgów piersiowych,
- pięć kręgów lędźwiowych,
- pięć kręgów krzyżowych,
- cztery–pięć kręgów guzicznych.
Kręgi szyjne, piersiowe i lędźwiowe tworzą ruchomą, przedkrzyżową część kręgosłupa i są nazywane kręgami prawdziwymi.
W okresie dojrzewania płciowego kręgi krzyżowe zrastają się ze sobą w jednolitą całość zwaną kością krzyżową.
Kręgi guziczne, zwane także ogonowymi, u człowieka znajdują się w stanie szczątkowym i praktycznie nie posiadają większego znaczenia w mechanice kręgosłupa. Część krzyżowo-guziczną kręgosłupa tworzą kręgi rzekome [1].
Ogólna budowa kręgu
W każdym kręgu wyróżnia się część przednią, masywniejszą, przystosowaną do dźwigania masy ciała, zwaną trzonem kręgu, oraz część tylną, zwaną łukiem kręgu.
Trzon wraz z łukiem ograniczają otwór kręgowy. Z połączenia wszystkich otworów kręgowych powstaje kanał kręgowy, w którym mieści się rdzeń kręgowy wraz z oponami. Trzon kręgu ma kształt niskiego walca; wyróżnia się na nim płaską, nieco chropowatą powierzchnię górną i powierzchnię dolną, które służą do połączenia z krążkiem międzykręgowym.
Łuk kręgu rozpoczyna się z tylnej strony trzonu dwiema nasadami, które przedłużają się w blaszki zespalające się w płaszczyźnie pośrodkowej. W miejscu odejścia łuku od trzonu po każdej stronie znajduje się głębsze wcięcie kręgowe dolne i płytsze wcięcie kręgowe górne. Oba wcięcia sąsiednich kręgów wraz z krążkiem międzykręgowym ograniczają otwór międzykręgowy, którym przechodzi nerw rdzeniowy i naczynia.
Od łuku kręgu odchodzi siedem wyrostków:
- Wyrostek kolczysty jest nieparzystym wyrostkiem odchodzącym od łuku kręgu ku tyłowi i nieco w dół. Wyrostki kolczyste służą do przyczepu mięśni i więzadeł.
- Wyrostki poprzeczne parzyste odchodzą od łuku kręgu w bok i podobnie jak wyrostki kolczyste służą do przyczepu mięśni i więzadeł.
- Wyrostki stawowe występują w liczbie czterech. Są zaopatrzone w powierzchnie stawowe służące do połączenia stawowego kręgów między sobą. Para wyrostków stawowych skierowana ku górze to wyrostki stawowe górne, pokryte powierzchniami stawowymi górnymi. Druga para skierowana w dół to wyrostki stawowe dolne, zaopatrzone w powierzchnie stawowe dolne [1].
Kręgi szyjne
Kręgi szyjne w liczbie siedmiu są najmniejszymi z kręgów prawdziwych. Dwa pierwsze kręgi szyjne, szczytowy i obrotowy, służą do połączenia kręgosłupa z czaszką i w związku z tym ich budowa znacznie różni się od budowy pozostałych kręgów szyjnych.
Trzon kręgów szyjnych jest niski i na przekroju poziomym poprzecznie owalny. Łuk kręgu jest cienki, pochylony w swej tylnej części ku dołowi. Otwór kręgowy jest duży, kształtu trójkątnego.
Wyrostki kolczyste kręgów szyjnych są pochylone nieco ku dołowi, a na swych wierzchołkach w kręgach od drugiego do szóstego wykazują charakterystyczne rozwidlenie. Wyrostek kolczysty siódmego kręgu wykazuje duże podobieństwo do wyrostków kolczystych kręgów piersiowych; jest znacznie dłuższy, wystający i nierozwidlony.
Wyrostki poprzeczne są dość krótkie, skierowane bocznie i nieco w dół. Składają się z dwóch listewek kostnych, z których przednia jest pozostałością zanikłego żebra szyjnego, tylna zaś stanowi właściwy wyrostek poprzeczny. Obie blaszki wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego ograniczają otwór wyrostka poprzecznego, przez który przebiegają tętnica kręgowa i dwie żyły kręgowe.
Wyrostki stawowe górne i dolne są nachylone pod kątem 45° w stosunku do płaszczyzny poprzecznej; ich powierzchnie stawowe górne są skierowane ku tyłowi, dolne zaś do przodu [1].
Pierwszy kręg szyjny
Charakterystyczną właściwością pierwszego kręgu szyjnego, czyli kręgu szczytowego, jest brak trzonu, który łączy się z powierzchnią górną trzonu następnego kręgu. Drugą jego odrębnością jest brak właściwego wyrostka kolczystego.
Kręg ten ma kształt pierścieniowaty i składa się z łuku przedniego i tylnego oraz dwóch części bocznych. Łuk przedni stanowi jedyną pozostałość trzonu; jest on znacznie krótszy niż łuk tylny, do przodu wypukły, pośrodkowo ma na swej powierzchni przedniej mały guzek przedni, na powierzchni tylnej okrągłą powierzchnię stawową, zwaną dołkiem zębowym, dla połączenia z zębem kręgu obrotowego. Właściwym łukiem kręgu jest łuk tylny, który dźwiga szczątek wyrostka kolczystego w postaci małego guzka tylnego; dzięki takiemu ukształtowaniu można swobodnie wykonywać ruchy zgięcia głowy do tyłu, niehamowane wyrostkiem kolczystym.
Na powierzchni górnej łuku tylnego, tuż u jego nasady, znajduje się dość głęboka bruzda, przez którą przebiega tętnica kręgowa (wraz z żyłą i pierwszym kręgiem szyjnym), dążąc od otworu wyrostka poprzecznego pierwszego kręgu do otworu wielkiego kości potylicznej. Czasem bruzdę tę, zwaną bruzdą tętnicy kręgowej, zamyka mostek kostny, tworząc krótki kanalik. Między obu łukami leżą części boczne, najbardziej masywne odcinki kręgu szczytowego, przystosowane do dźwigania głowy.
Właściwych wyrostków stawowych brak, natomiast na stronie górnej i dolnej obu części bocznych spoczywają powierzchnie stawowe górne i dolne. Obie powierzchnie górne, zwane dołkami stawowymi górnymi, służą do połączenia z powierzchniami stawowymi kości potylicznej (kłykcie potyliczne). Ma...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 10 wydań czasopisma "Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja"
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- ...i wiele więcej!