Bóle kręgosłupa są jedną z częstszych dolegliwości z jakimi zgłaszają się pacjenci do lekarza pierwszego kontaktu. W większości przypadków mają one charakter mechaniczny i ustępują samoistnie po upływie 2-6 tygodni. Jednakże u około 5% pacjentów bóle kręgosłupa związane są z chorobą układową lub uszkodzeniem kręgosłupa wymagającym specjalistycznego leczenia. Jedną z tych dolegliwości jest spondyloartroza, nazywana również spondylozą.1
REKLAMA
Czym jest spondyloartroza?
Spondyloartroza to choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, która rozwija się powoli na przestrzeni nawet kilkudziesięciu lat. Zmiany w przebiegu tej jednostki chorobowej lokalizują się w krążkach międzykręgowych, wokół trzonów kręgów i w stawach właściwych kręgosłupa. W wyniku toczącego się procesu zwyrodnieniowego dochodzi do dehydratacji (odwodnienia) krążków międzykręgowych, co prowadzi do zmniejszenia przestrzeni międzykręgowej i uwypuklania się krążka w stronę kanału kręgowego. Co więcej, dochodzi do przerostu kości w okolicach stawów, więzadeł, torebek stawowych i w ostateczności do zwężenia kanału kręgowego.2
Przyczyny zwyrodnienia kręgosłupa
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest najczęściej związana z wiekiem. Dochodzi do przedwczesnego zużycia i zwyrodnienia tkanek, których zadaniem jest łączenie kręgów w spójną całość. U osób w starszym wieku zmiany te pojawiają się samoistnie, jednak u osób młodych predyspozycję do rozwoju tej choroby mogą stanowić przebyte urazy kręgosłupa, zawodowe uprawianie sportu, skolioza lub długotrwałe przebywanie w niefizjologicznych pozycjach. Do spondyloartrozy może doprowadzić również łuszczycowe zapalenie stawów, zapalenie związane z chorobami układu pokarmowego oraz zespół Reitera.3 Na rozwój zwyrodnienia stawów kręgosłupa wpływ mają także czynniki genetyczne i występowanie innych chorób stawów.
Spondyloartroza – objawy
Dominującym objawem w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa jest ból, który nasila się podczas ruchu. Może przybierać on formę bólu kłującego, ostrego, rozlanego lub przewlekłego. Dodatkowo zmniejszona jest również ruchomość kręgosłupa. Dla tej choroby charakterystyczne są również tzw. „bóle korzonków”, które wynikają z ucisku nerwów wychodzących z rdzenia kręgowego. Jeśli dojdzie do zwężenia kanału kręgowego w okolicy lędźwiowej, bólowi towarzyszyć może uczucie osłabienia i zdrętwienia w kończynie dolnej – jest to tzw. rwa kulszowa.4 W zaawansowanym stadium spondyloartrozy mogą występować również zawroty i bóle głowy, zaburzenia widzenia i zaburzenia pracy serca.
Diagnostyka i leczenie spondyloartrozy
Podstawą diagnostyki zwyrodnienia kręgosłupa jest dokładny wywiad lekarski, badanie fizykalne oraz zlecenie badań obrazowych takich jak zdjęcie RTG, TK i MR kręgosłupa. Obraz spondyloartrozy jest dość charakterystyczny – zaobserwować można zwężenie przestrzeni międzykręgowej, nagromadzenie gazu w krążkach międzykręgowych, a czasem również wyrośla kotne i zagęszczenia tkanki kostnej podchrzęstnej.5
Leczenie spondyloartrozy zależne jest od zaawansowania i przyczyny procesu chorobowego. Jeśli spondyloartroza wynika ze znacznej nadwagi, zalecane jest dbanie o aktywność fizyczną i zdrową zbilansowaną dietę. Kiedy zaś zwyrodnienie ma swoją przyczynę w zaburzeniach hormonalnych lub metabolicznych, podstawą jest leczenie choroby podstawowej. Na dolegliwości bólowe ulgę przyniosą niesteroidowe leki przeciwzapalne i leki rozluźniające nadmierne napięte mięśnie. W przypadku bardzo uciążliwych dolegliwości bólowych skuteczne może okazać się wykonanie blokad przykręgosłupowych.6
Jeśli zaś choroba jest w zaawansowanym stadium, a leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanej poprawy, rozwiązaniem będzie zabieg operacyjny. Obecnie istnieje wiele skutecznych, mało inwazyjnych metod operacyjnych. Przykładowo, kiedy do zwyrodnienia doszło w odcinku lędźwiowym, zastosowanie może mieć wszczepienie dystraktora międzykolczystego, zaś jeśli dolegliwości wynikają ze znacznego zwężenia kanału kręgowego, można wykonać jego poszerzenie, czyli laminektomię.7
Fizjoterapia zwyrodnienia kręgosłupa
Nieodłącznym elementem procesu terapeutycznego jest leczenie fizjoterapeutyczne, na które składa się kinezyterapia oraz fizykoterapia. Kinezyterapia ma na celu zahamowanie zmian zwyrodnionych, poprawić zakres ruchów oraz podtrzymać dobry stan chrząstek – są to zarówno ćwiczenia izometryczne, izotoniczne, jak i izokinetyczne. W fizykoterapii stosowane są zabiegi z zakresu elektroterapii, termoterapii i laseroterapii. Mają one na celu walkę z bólem somatycznym towarzyszącym zwyrodnieniowi kręgosłupa oraz aktywizację naturalnych mechanizmów obronnych i naprawczych.8 O wyborze metody terapeutycznej decyduje fizjoterapeuta, który biorąc pod uwagę m.in. charakter schorzenia, indywidualnie dopasuje rehabilitację do potrzeb pacjenta.
Bibliografia:
- Szmyrka-Kaczmarek, M., & Kowalewski, K. (2010). Bóle kręgosłupa w schorzeniach reumatycznych. Polski Przegląd Neurologiczny, 6(2), 75-85, https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/download/19937/15640
- Bakalarek B., Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, http://www.ortopeda.biz.pl/leksykon/spondyloartroza.pdf
- Hładki W., Lorkowski J., Kotela I., Choroby zapalne stawów w praktyce szpitalnego oddziału ratunkowego, http://ostry-dyzur.net/wp-content/uploads/2015/11/73-76.pdf
- Jaworek, J., Domagała, A., & Barłowska-Trybulec, M. (2012). Porównanie skuteczności ultradźwięków i prądów interferencyjnych w usprawnianiu pacjentów z chorobą zwyrodnieniową dolnego odcinka kręgosłupa, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/129015/jaworek_domagala_barlowska-trybulec_porownanie_skutecznosci_ultradzwiekow_i_pradow_interferencyjnych_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Kaniewska K., Terlikowski R., Rozwadowska E., Choroba zwyrodnieniowa stawów, https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WNoZ_jednostki/wnoz-k-rehabilitacji/choroba_zwyrodnieniowa%281%29.pdf
