Sposoby badania związków systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego z innymi częściami narządu ruchu

Techniki badawcze i terapeutyczne stosowane miejscowo na struktury systemu żuchwowo-gnykowo-czaszkowego (SŻGC) niejednokrotnie nie rozwiązują problemów tych pacjentów. Przyczyn tych trudności można upatrywać m.in. w tym, iż system żuchwowo-gnykowo-czaszkowy wykazuje bardzo ścisłe związki czynnościowe z innymi częściami narządu ruchu, które mogą podtrzymywać dolegliwości, utrudniać badanie, formułowanie diagnozy, terapię. Dodatkowym wyzwaniem w terapii SŻGC jest związek dysfunkcji tego systemu z niekorzystnymi wzorcami reagowania na stres psychiczny. 
Na czynność SŻGC wpływa postawa ciała, jak również procesy motoryczne zachodzące w różnych częściach narządu ruchu. Harmonijne współdziałanie pojedynczych elementów, takich jak stawy, mięśnie, system sterowania ich pracą, zapewnia adekwatne do celu i ergonomiczne wykonanie zamierzonej czynności. „Jeśli zaburzona zostanie indywidualna równowaga mięśniowa, uruchomią się neuromięśniowe mechanizmy kompensacyjne organizmu, które są przetwarzane i opracowywane zarówno przez centralne, jak i peryferyjne ośrodki neurofizjologiczne” [1]. 
Ohlendorf i współautorzy zaobserwowali w swoich badaniach, że zmiana okluzji wywołuje mierzalne procesy kompensacyjne ciała wyrażające się w różnicach w czołowym i strzałkowym odchyleniu ciała. W wyniku wymuszonej pozycji okluzji ciało za pomocą samoregulujących mechanizmów kontrolnych jest zmuszone szybko, ekonomicznie i funkcjonalnie dopasować się do nowych warunków. Od zmiany pracy mięśni w stawie skroniowo-żuchwowym (SSŻ) rozpoczyna się zstępujący łańcuch kinetyczny. Każda (neuro)mięśniowa zmiana w łańcuchu ma wpływ na leżące poniżej mięśnie wraz z ich połączeniami stawowymi i odpowiednio dopasowuje się do nowej sytuacji. 
Czyrski w swoich opracowaniach potwierdza ścisły związek prawidłowej okluzji z narządem ruchu. Nieprawidłowości tej relacji prowadzą do zaburzeń postawy i stabilizacji ciała [2]. Istnieją również odwrotne zależności: nieprawidłowa postawa ciała pociąga za sobą zaburzenia SSŻ, a te przyczyniają się do powstania wad okluzyjnych [3].
Szczególną rolę w kontrolowaniu postawy ciała odgrywają tzw. rejony kluczowe ciała opisane przez I. Seifert. „Rejony kluczowe to rejony ciała, które szczególnie często i intensywnie mają wpływ na inne części organizmu. Zaburzenia czynności w tych rejonach wywołują reakcje, kolejne zaburzenia czynności lub/oraz zespoły bólu, w pozornie oddalonych partiach ciała. Mówimy wtedy o »zespołach łańcuchów powiązań czynnościowych«. Jako rejony kluczowe u dorosłych szczególnie poznane są odcinki przejściowe kręgosłupa, tzn. przejście czaszkowo-szyjne, szyjno-piersiowe, piersiowo-lędźwiowe i lędźwiowo-krzyżowe, ale również rejon stopy” [4]. Znaczenie rejonów kluczowych wynika z faktu, że właśnie w ich okolicy zagęszczają się i krzyżują łańcuchy mięśniowe i powięziowe. Stąd także wysyłane są proprioceptywne aferencje wzajemnie do siebie, do narządów wewnętrznych, układu nerwowego. Zaburzenie w rejonie kluczowym jest traktowane przez organi...