Ultradźwięki w łączonej terapii fizykalnej

Postęp wiedzy w inżynierii biomedycznej sprzyja rozwojowi nowych rozwiązań technicznych związanych z tworzeniem i wprowadzaniem do praktyki klinicznej coraz to nowocześniejszej aparatury terapeutycznej. Pomimo postępu techniki i nierzadko bogatej listy gotowych programów terapeutycznych, w które wyposażone są urządzenia, wyboru skutecznej metody powinno się dokonywać na podstawie szczegółowej analizy mechanizmów działania czynników fizykalnych i odpowiedniego doboru parametrów. Proces ten wymaga wiedzy na temat udokumentowanych oddziaływań poszczególnych bodźców fizykalnych, a co za tym idzie – przewidywania reakcji komórek, tkanek organizmu, które mogą przebiegać z chwilowym (odwracalnym) zaburzeniem homeostazy. 

Reakcje, czyli odczyny wywołane działaniem energii, dzieli się według kryteriów: miejsca występowania, czasu występowania, liczby ekspozycji, mechanizmu powstawania, czy są to zmiany bierne zależne od dawki energii, czy zmiany czynne zależne od mechanizmów adaptacyjnych. Ze względu na miejsce występowania wyróżnia się odczyny: miejscowy, ogólny i oddalony. Pojedynczy zabieg fizjoterapeutyczny polegający na dostarczeniu do tkanek organizmu człowieka energii zewnętrznej w postaci czynników fizykalnych (termicznych, fotochemicznych, elektrokinetycznych, mechanicznych) wywołuje reakcję natychmiastową polegającą na wystąpieniu odczynu w czasie wykonywania zabiegu albo bezpośrednio po nim (krótkotrwałą zmianę czynności tkanek czy narzą­dów). Dla zmian odległych adaptacyjnych istotne jest powtarzanie reakcji, co uzyskuje się dzięki serii zabiegów oraz ich systematyczności. Dlatego też proces le­czenia z użyciem zabiegów fizykalnych musi być prowadzony w sposób plano­wy, w odniesieniu do reakcji tkanek, z uwzględnieniem aktualnej zdolności organizmu do reagowania na bodźce. Użyta do zabiegów dawka czynnika fizycznego musi być odpo­wiednia, stąd fizjoterapeutę obowiązuje zasada: bodziec powinien być tak silny, jak to jest konieczne, a jednocześnie tak słaby, jak to tylko możliwe, co wskazuje na bodźce o średniej sile jako zalecane w fizykoterapii.

Aktualne rozważania poświęcimy ultradźwiękom, które są wykorzystywane w fizykoterapii od dziesięcioleci. I choć mają ugruntowaną pozycję, to o ich skuteczności terapeutycznej decyduje nie wyłącznie aparatura, lecz także postępowanie fizjoterapeuty w zakresie sposobu aplikacji, doboru parametrów [14]. Postępowanie według jednego schematu terapeutycznego u wszystkich pacjentów może przynieść rozczarowanie co do skuteczności sonoterapii w danym przypadku.

Używana w fizykoterapii podłużna fala ultradźwiękowa niesie ze sobą energię, która po pochłonięciu przez materię zamienia się w ciepło,...