Rola fizjoterapeuty jest złożona – specjalista nie tylko wspiera odzyskanie i utrzymywanie sprawności fizycznej osób chorych, lecz także wspomaga pacjentów w sferze psychicznej, motywując ich do przezwyciężania swoich słabości oraz robienia kolejnych postępów. Nie zawsze jest to łatwe zadanie. Szczególnie problematyczne może być prowadzenie pacjentów cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów. Jednym z czynników ryzyka tej choroby jest nadwaga i otyłość, stąd bardzo często pacjenci z osteoartrozą nie są w najlepszej kondycji fizycznej: każde ćwiczenie może być dla nich znacznie trudniejsze niż dla innych pacjentów, nie tylko z powodu bólu i odczuwalnej sztywności stawów, lecz także ze względu na dodatkowe kilogramy masy ciała. Co więcej, pacjenci cierpiący na chorobę zwyrodnieniową stawów zazwyczaj ćwiczyć po prostu nie chcą, co jest najczęściej spowodowane ciągłym bólem. Wielu z nich nie jest w stanie przerwać błędnego koła swego schorzenia, w którym ważnym elementem jest zmniejszenie masy ciała w celu odciążenia obolałych stawów. I właśnie w takim przypadku kluczowa może okazać się rola fizjoterapeuty.
REKLAMA
R e k l a m a
Dlaczego pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawów mogą nie chcieć ćwiczyć?
Dlaczego aktywność fizyczna stanowi dla wielu z nich prawdziwe wyzwanie?
Ćwiczenia fizyczne są dla niektórych pacjentów frustrujące – kojarzą im się wyłącznie z dolegliwościami bólowymi oraz nieprzyjemnym zmęczeniem. Czasem samo myślenie o konieczności podjęcia aktywności fizycznej wzbudza niechęć chorych. Z ich perspektywy nie warto męczyć się fizycznie, skoro mogą zażywać środki przeciwbólowe i leki wspomagające z grupy SYSADOA, takie jak na przykład Piascledine. Choć ustalone przez lekarza prowadzącego leczenie farmakologiczne jest niezwykle ważne, to jednak może nie rozwiązać problemu pacjenta, dopóki ten nie schudnie. Rola odpowiedzialnej aktywności fizycznej w życiu pacjentów cierpiących na osteoartrozę powinna być podkreślana podczas terapii.
Często to właśnie fizjoterapeuta musi tłumaczyć pacjentom, jaki właściwie jest sens chudnięcia – co dokładnie zyskują, decydując się na wprowadzenie ruchu do swojego życia. Ruchu, który dla wielu z nich kojarzy się tylko z bólem. Ćwiczenia fizyczne często nie są traktowane jako ważny element higieny oraz równowagi psychofizycznej, a wręcz stanowią nieprzyjemny obowiązek. Postrzega się je jako karę i przeszkodę w prowadzeniu życia wygodnego, pełnego smakołyków i relaksu. Chorzy mogą nie mieć w sobie wystarczająco dużo determinacji, aby pomimo bólu stopniowo decydować się na ćwiczenia fizyczne. Jak zatem odpowiednio motywować ich do ćwiczeń wspierających walkę z osteoartrozą?
Motywowanie pacjentów z osteoartrozą do ćwiczeń – na co zwrócić uwagę?
Jakich argumentów używać?
Dla każdego człowieka ważny jest komfort życia. Pacjenci cierpiący na chorobę zwyrodnieniową stawów mają niestety ten komfort zaburzony, ze względu na towarzyszący im ból, sztywność i „trzeszczenie” stawów. Motywując ich do ćwiczeń oraz zrzucenia nadmiernych kilogramów, warto to argumentować zmniejszeniem natężenia bólu w perspektywie długofalowej. O ile argumenty bazujące na estetycznie szczupłej sylwetce mogą nie być wystarczająco przekonujące (osoby chorujące na osteoartrozę to często ludzie starsi), o tyle motywowanie wizją życia bez bólu może przynieść pozytywne efekty w postaci zwiększenia motywacji do terapii i ćwiczeń. Warto również podkreślić, iż rozwijane podczas treningów mięśnie pomagają odciążyć stawy, a także wesprzeć ich funkcjonowanie. Ponadto mocne mięśnie zwiększają ogólną wytrzymałość i kondycję fizyczną. Odciążanie stawów powinno być jednym z priorytetowych działań w procesie leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. Silne mięśnie to również lepsza ochrona organów wewnętrznych – a to zawsze dodatkowy atut!
Ćwiczenia fizyczne to okazja do budowania relacji interpersonalnych!
Sport łączy!
Pacjenci cierpiący na chorobę zwyrodnieniową stawów to nierzadko ludzie starsi – samotni, mający niewiele okazji do poznawania nowych osób i budowania więzi. Zapisanie się na kurs tańca dla seniorów, dołączenie do grupy uprawiającej nordic walking czy też odwiedzenie basenu w czasie przeznaczonym dla osób starszych może pomóc im łatwiej nawiązać relacje z innymi ludźmi. Wspólne zainteresowania i systematyczne treningi o odpowiedniej intensywności to dodatkowa szansa na zbudowanie długofalowej relacji. To także lepsza motywacja do ćwiczeń – wspólne ćwiczenia pozwalają dbać o regularność aktywności fizycznej, która jest kluczowa w walce z chorobą zwyrodnieniową stawów. To doskonała alternatywa dla godzin spędzanych samotnie w domu, co warto podkreślać, motywując swoich pacjentów do dodatkowej aktywności, wspierającej ich proces chudnięcia.
Dieta a zmniejszanie masy ciała – jak motywować pacjentów cierpiących na osteoartrozę do zdrowego odżywiania?
Fizjoterapeuta powinien także podkreślać, jak istotne jest zdrowe żywienie w walce z osteoartrozą. Osoby korzystające z fizjoterapii nie zawsze korzystają jednocześnie z pomocy dietetyka, przez co mogą mieć problem z planowaniem swojego żywienia. Jedząc posiłki o nieprawidłowych proporcjach składników odżywczych, niewystarczająco zbilansowane, a także niewłaściwie zaplanowane, ich masa ciała może się nie zmniejszać, przez co efekty ćwiczeń i terapii nie będą satysfakcjonujące. Prowadząc pacjenta z chorobą zwyrodnieniową stawów, dobrze jest rekomendować mu sprawdzone artykuły i filmy na temat zdrowego żywienia, a także podkreślać istotność dbania o swoją dietę, w tym ograniczenie słodyczy i szybkich, niezdrowych przekąsek.
Ciekawe artykuły na temat żywienia w kontekście chorób stawów można znaleźć na stronie www.zdrowystaw.pl – jednym z takich artykułów jest na przykład: Jak ograniczyć cukier w diecie? lub Dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Warto pokazać je swoim pacjentom – edukowanie się na temat powiązania jedzenia z kondycją stawów może pozytywnie wpłynąć na podejście chorych do ich nawyków żywieniowych.
Jeżeli pacjenci nie wiedzą, gdzie popełniają błędy żywieniowe, namówmy ich do prowadzenia dziennika posiłków w formie elektronicznej lub tradycyjnej, papierowej. Nawet jeśli sami nie czujemy się na siłach w robieniu rekomendacji żywieniowych, możemy poprosić innego znajomego fizjoterapeutę o poradę lub zaproponować pacjentowi wizytę u specjalisty – dietetyka bądź lekarza internisty. Klu-
czowe jest wsparcie, które udzielimy choremu. Pokażmy mu, że nie jest sam ze swoimi problemami. Być może, prowadząc dzienniczek, dostrzeże, które posiłki i składniki mu nie służą, a także zacznie planować odpowiednie odstępy między posiłkami, dbając o ich regularność.
O czym jeszcze warto pamiętać, prowadząc pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów? Jakich wskazówek udzielać chorym na osteoartrozę?
Poza motywowaniem do regularnych ćwiczeń i odpowiedzianego chudnięcia, warto także podkreślać, jak ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego. Pytajmy swoich pacjentów z osteoartrozą, czy pamiętają o zaleconych kąpielach leczniczych, czy planują zamontować uchwyty ułatwiające wstawanie, a także czy są systematyczni w przyjmowaniu leków i czy mają prawidłowo dobrane obuwie. Informacje o doborze odpowiedniego obuwia można znaleźć w artykule: Choroba zwyrodnieniowa stawów a dobór właściwego obuwia (https://zdrowystaw.pl/choroba-zwyrodnieniowa-stawow-a-dobor-wlasciwego-obuwia/).
Szczególnie ważne jest zadbanie o regularność farmakoterapii – zwłaszcza że stosowanie nitektórych leków na chorobę zwyrodnieniową stawów (SYSADOA – jak np. Piascledine) pomaga ograniczyć liczbę przyjmowanych leków NLPZ, zmniejszając tym samym ich działania niepożądane (np. ból żołądka) i podnosząc komfort funkcjonowania na co dzień. Większy komfort życia może pozytywnie wpłynąć na zaangażowanie w fizjoterapię. Edukujmy również pacjentów, stosujących regularnie suplementy diety zamiast przepisanych leków. Suplementy niekoniecznie muszą wpłynąć na poprawę zdrowia chorych.
Więcej informacji na ten temat można przeczytać w tekście: Lek a suplement diety – jakie są różnice?
Ale czy tym wszystkim powinien się zajmować właśnie fizjoterapeuta?
Dlaczego rola fizjoterapeuty jest tak ważna dla pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów?
Bycie fizjoterapeutą to dla wielu z nas życiowe powołanie. Pomagamy przezwyciężać ból i odzyskiwać sprawność, angażując się w to nie tylko fizycznie podczas ćwiczeń i zabiegów, lecz także emocjonalnie. Budujemy więzi z pacjentami i jesteśmy dla nich wsparciem. Otaczamy ich opieką. Wielu z nich ufa nam i wie, że walczymy o zwiększenie komfortu ich życia. Pacjenci cierpiący na chorobę zwyrodnieniową stawów żyją w bólu, mają ograniczoną sprawność i często potrzebują silnego bodźca, aby mocno zaangażować się w proces zwalczania choroby. Nierzadko są to osoby starsze, otyłe lub z nadwagą, które być może nieraz zaznały wykluczenia i bagatelizowania ich dolegliwości. Empatia, którą im okażemy i indywidualne podejście do ich problemów może sprawić, że zyskają dużo większą motywację do dbania o stan swojego zdrowia – do regularnych spotkań w ramach terapii, do zdrowego odżywiania i angażowania się w ćwiczenia fizyczne. A my, tym samym, pomożemy im przywrócić utracony komfort życia.
