Zastosowanie hiperbarii tlenowej w rehabilitacji/fizjoterapii

Hiperbaria tlenowa (hyperbaric oxygen – HBO) to zyskująca coraz większą popularność nieinwazyjna metoda leczenia urazów oraz chorób w komorze hiperbarycznej. Polega ona na zastąpieniu wdychanego powietrza przez 100-proc. tlen podawany pod ciśnieniem wyższym niż atmosferyczne. Na uzyskanie takich warunków pozwalają komory hiperbaryczne. W myśl aktualnych definicji o leczeniu HBO można mówić wtedy, kiedy 100-proc. tlen jest stosowany pod ciśnieniem sięgającym wartości co najmniej dwóch atmosfer absolutnych (ATA) przez przynajmniej godzinę [13]. Z uwagi na to, że tlen podawany pod ciśnieniem wyższym niż 3 ATA wykazuje działanie toksyczne, w hiperbarycznej terapii tlenowej wykorzystuje się ciśnienie rzędu 2–2,8 ATA. Zazwyczaj wynosi ono 2,5 ATA, co pozwala na wielokrotne zwiększenie ilości tlenu dostarczanego komórkom organizmu [12]. 

Wykorzystanie tlenu hiperbarycznego w medycynie ma długą historię. Sięga ona XVII w., gdy brytyjski lekarz i fizjolog C. Henshaw zaprojektował pierwszą komorę hiperbaryczną. W 1662 r. zbudował on urządzenie, które nazwał domicilium. Za pomocą sprężonego powietrza leczył w nim schorzenia płucne. Rozkwit terapii hiperbarycznej wykorzystującej sprężone powietrze nastąpił w Europie w XIX w. Komory hiperbaryczne powstawały wtedy w wielu krajach Europy, m.in. we Francji, w Belgii, Holandii, Anglii, Szwajcarii i we Włoszech. W 1855 r. Eugene Bertin opublikował pierwszy na świecie podręcznik medycyny hiperbarycznej Kąpiel w sprężonym powietrzu. Leczenie chorób klatki piersiowej [11].

Pierwszymi osobami, które zastosowały tlen hiperbaryczny w leczeniu ludzi (pacjentów z chorobą dekompresyjną), byli lekarz marynarki wojennej Albert Richard Behnke i Joshua J. Shaw. Było to w 1937 r. 

Za ojca nowoczesnej medycyny hiperbarycznej jest uważany holenderski kardiochirurg I. Boerema. W 1959 r. razem ze swoim zespołem przeprowadził, a rok później opisał klasyczny eksperyment, dzięki któremu udowodnił, że w warunkach hiperbarii tlenowej do życia wystarcza tlen zawarty (rozpuszczony) wyłącznie w surowicy krwi. W doświadczeniu wykorzystał on młode świnie oddychające przez 45 min 100-proc. tlenem w komorze hiperbarycznej przy ciśnieniu 3 ATA. W ich układzie krążenia znajdowała się krew pozbawiona elementów komórkowych (bez hemoglobiny) [10].

Pozwoliło to dostrzec korelację pomiędzy oddziaływaniem ciśnienia a dostarczaniem organizmowi żywemu 100-proc. tlenu. 

Pierwszy Międzynarodowy Kongres Medycyny Hiperbarycznej odbył się w 1963 r. w Amsterdamie. W 1976 r. zawiązano w USA Committee on Hyperbaric Oxygenation of the Undersea Medical Society, które w 1986 r. przemianowano na Undersea and Hyperbaric Medical Society (UHMS). W 1983 r. powołano American College of Hyperbaric Medicine. Europejską organizacją, która skupia narodowe towarzystwa naukowe medycyny hiperbarycznej, jest European Committee for Hyperbaric Medicine (ECHM) założony w roku 1989 [11]. 

Polskimi pioniera...