Funkcjonalna stenoza kanału kręgowego. Terapia osteopatyczna

K anał kręgowy stanowi otoczenie kostno-więzadłowe utworzone w części przedniej przez sąsiadujące krążki międzykręgowe, w części bocznej przez elementy kostne stawów międzykręgowych, a w części tylnej – łuki kręgów i więzadła rozpięte między nimi [1]. Kształt i średnica kanału kręgowego zależą od odcinka kręgosłupa, w którym przebiega. Wnętrze kanału wypełniają rdzeń lub korzenie pokryte oponami zawieszone w płynie mózgowo-rdzeniowym. Stabilność rdzenia pokrytego oponą miękką wobec opony pajęczej i twardej zapewniają więzadła ząbkowane. Przestrzeń pomiędzy oponą twardą i rdzeniem wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym, odgrywając rolę poduszki wodnej chroniącej rdzeń przed urazem mechanicznym, na poprzecznych przekrojach kanału kręgowego w badaniach obrazowych opisywana jest jako rezerwa płynowa rdzenia kręgowego i stanowi bardzo czuły wskaźnik zagrażających zwężeń. Pomiędzy oponą twardą a ścianami kostnymi kanału „uszczelnionego” przez więzadło podłużne, części pierścienia włóknistego krążka i więzadeł żółtych istnieje całkiem pojemna przestrzeń wypełniona przez luźną tkankę łączną i liczne sploty żylne. W częściach bocznych przestrzeń ta, tworząc zachyłki wychodzące jako otwory międzykręgowe, daje ochronę dla opuszczających kanał kręgowy korzeni nerwowych.

Przednio-tylny wymiar kanału kręgowego w zależności od odcinka waha się od 15 do 23 mm. O stenozie względnej mówi się, gdy wymiar ten spada do 12 mm, a o bezwzględnej – gdy osiąga tylko 10 mm. Jednak o stopniu zwężenia kanału lepiej świadczy pole jego powierzchni mierzone w badaniu tomografii komputerowej (TK), toteż uznano, że bezwzględna stenoza kanału kręgowego to zmniejszenie pola powierzchni do 100 mm2 [2] (rys. 1, 2).

Drogi drenażu żylno-limfatycznego kręgosłupa

System żylny kręgosłupa tworzą gęste sploty żylne wypełniające kanał kręgowy w przestrzeni zewnątrzoponowej (sploty żylne wewnętrzne przednie i tylne) oraz sploty przebiegające na zewnątrz kanału kręgowego po stronie przedniej trzonów kręgowych (sploty żylne zewnętrzne przednie) i na poziomie wyrostków kolczystych i blaszek łuków kręgowych (sploty żylne zewnętrzne tylne) [3]. Sploty te, mając dopływy z żył trzonów kręgowych, rdzenia, wychodzących z rdzenia korzeni oraz opon, stanowią olbrzymi rezerwuar krwi równoległy do żył głównych o ciągłości od strefy podpotylicznej, w której komunikują się z żyłami czaszki, aż do strefy krzyżowej, gdzie łączą się z dopływami żył biodrowych. Na przekroju poprzecznym obrazów rezonansu magnetycznego (RM) kanału kręgowego – zwłaszcza w odcinku lędźwiowym – widać, jak duży procent powierzchni kanału kręgowego zajmują więzadła żółte i przebiegające zewnątrzoponowo sploty żylne. Dzięki komunikacji systemu kręgowego zewnętrznego z wewnętrznym, poprzez żyły śródkostne przebiegające w trzonach kręgowych, istnieje potencjalna możliwość dopełniania łożyska wewnętrznego w sytuacji bariery odpływu na przedniej powierzchni trzonów. Nadciśnienie w przestrzeni zaotrzewnowej opóźniające odpływ żylny wzdłuż przedniej ściany kręgosłupa może zatem powodować przepływ do systemu kręgowego wewnętrznego.

System kręgowy przedni jest szczególnie mocno rozwinięty w odcinku szyjnym, gdzie leży pod mięśniami długim szyi i głowy i zespala się z żyłą kręgową. W odcinku piersiowym i lędźwiowym żyły splotów zewnętrznych łączą się z gałęziami rdzeniowymi żył międzyżebrowych tylnych i żył lędźwiowych, a za ich pośrednictwem – z żyłami nieparzystymi. Żyły przedniego i tylnego splotu wewnętrznego łączą się w okolicy otworów międzykręgowych poprzez okrężne pętle oplatające korzenie kręgowe. Ma to ogromne znaczenie w przypadku zaburzeń drenażu żylnego z kanału kręgowego, np. z powodu przepukliny krążka, gdyż poszerzone sploty żylne oplatające korzeń mogą być dodatkowym źródłem jego ucisku. Żyły splotów kręgowych nie mają zastawek, są w sta...