Kaletka nadrzepkowa, przedrzepkowa i podrzepkowa
Stan zapalny – postępowanie fizjoterapeutyczne

Kaletka maziowa (bursa synovialis) powstaje w miejscach, w których błona maziowa uwypukla się na zewnątrz jamy stawowej. Ma ona kształt worka wypełnionego niewielką ilością płynu. Powierzchnia wewnętrzna kaletki jest wilgotna i gładka. Zewnętrzna warstwa kaletki jest zbudowana z części włóknistej. 
Kaletki są istotne w prawidłowym działaniu biomechanicznym stawu oraz mięśni i ścięgien, jednocześnie stanowią ważną, integralną część stawu, w którego okolicy występują. Głównym działaniem kaletki jest zmniejszenie tarcia pomiędzy strukturami podlegającymi obciążeniom. Są one również odpowiedzialne za pełnienie funkcji ochronnych. 
W organizmie ludzkim jest ok. 150 kaletek. W stawie kolanowym znajdują się trzy: 

• kaletka nadrzepkowa, 
• kaletka przedrzepkowa (położona pomiędzy skórą i rzepką), 
• kaletka podrzepkowa (umiejscowiona pomiędzy skórą a guzkiem piszczelowym). 

Struktury te zazwyczaj nie są połączone z jamą stawu kolanowego. 

Stan zapalny kaletki – przyczyny i objawy

Stan zapalny w kaletce może zostać wywołany przez kilka czynników:

• uraz lub/i mikrourazy powstające w wyniku upadku, stłuczenia, zmian degeneracyjnych,
• działanie chorób współistniejących (dna moczanowa, sarkoidoza, choroba Raynauda),
• septyczne zapalenie kaletki maziowej, najczęściej spowodowane przez bakterię Staphylococcus aureus (w 80% przypadków), Staphylococcus species lub Streptococcus Mycobacterium.

Mechanizm urazowy powstawania stanu zapalnego pojawia się u pacjentów przyjmujących długotrwałe, niewygodne pozycje statyczne (np. długotrwała pozycja w klęku u osób kładących płytki). Najczęściej są to pacjenci w wieku 15–50 lat.
Septyczne i aseptyczne zapalenie kaletki maziowej objawia się przede wszystkim występowaniem dolegliwości bólowych stawu, ograniczeniem jego funkcji i obrzękiem. Zawsze należy sprawdzić, czy występujące dolegliwości nie są spowodowane np. zmianami zwyrodnieniowymi, zapaleniem lub urazem ścięgna czy też właśnie zaistnieniem czynnika infekcyjnego.
Do głównych objawów zapalenia septycznego należą:

• ból – może mieć charakter miejscowy lub promieniować wzdłuż całej kończyny dolnej, 
• podwyższona temperatura okolicy stawu, 
• obrzęk.

Ból występuje w trakcie badania palpacyjnego oraz podczas ruchu stawu kolanowego. Może być odczuwany przez cały zakres ruchu czynnego lub tylko w pozycjach końcowego zgięcia i wyprostu (dochodzi wtedy do ucisku kaletki przez przebiegające ponad nią struktury mięśniowe). U niektórych chorych możliwe jest występowanie objawów ogólnych zapalenia, takich jak gorączka. 
Badaniem obrazowym, dobrze ukazującym zmieniony chorobowo obszar i strukturę, a jednocześnie potwierdzającym proces chorobowy, jak również dającym możliwość monitorowania postępów leczenia i rehabilitacji, jest badanie USG.

Leczenie

Stan zapalny utrzymuje się zazwyczaj przez 7–14 dni. 
W początkowym okresie, w trakcie zaostrzenia stanu zapalnego, najważniejsze wydaje się podawanie leków (niesteroidowych leków przeciwzapalnych – NLPZ) oraz odciążanie kończyny dolnej objętej zmianą chorobową. W przypadku dużego wysięku punkcja jest rozwiązaniem stosowanym w celu zmniejszenia ilości płynu w kaletce. Bezpośrednio do kaletki podawane są również leki z grupy NLPZ. W terapii stosuje się także doustnie leki z grupy NLPZ.
Miejscowa aplikacja leków przeciwzapalnych jest możliwa dzięki powszechnie stosowanym zabiegom fizjoterapeutycznym: jonoforezie i fonoforezie. Dobrym sposobem aplikacji żeli i kremów zawierających NLPZ jest również opatrunek okluzyjny.
Zaleca się odciążenie kończyny, pacjent powinien w trakcie poruszania się używać kul łokciowych. W niektórych przypadkach zaleca się stosowanie ortezy.
Dobrym rozwiązaniem jest plastrowanie dynamiczne – kinesiologytaping. Odpowiednie aplikacje dają możliwość działania odciążającego/odbarczającego staw/kaletki, jak również działania przeciwobrzękowego.
Możliwie najwcześniej należy rozpocząć delikatne ruchy czynne (zapobiegnie to zesztywnieniu stawu) do granicy bólu lub używanie ruchu w postaci CPM. Celowe w...