Kompleksowa fizjoterapia po podaniu komórek macierzystych CD34+ do stawów biodrowych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej

Połączenia kości

Kości tworzące szkielet są ze sobą połączone w sposób:

• nieruchomy – są to zrosty kostne – kościozrosty,
• mało ruchomy – są to połączenia za pomocą tkanki włóknistej, tzw. więzozrosty, lub tkanki chrzęstnej – chrząstkozrosty,
• połączenia włókniste – w połączeniach tych tkanka łączna włóknista spaja przylegające do siebie powierzchnie kości, np. więzozrost piszczelowo-strzałkowy łączący dolne odcinki kości goleni lub odcinki kości leżące w pewnych odległościach od siebie, np. błona międzykostna lub więzadła łączące wyrostki kręgów. Pewną odmianą zrostu więzadłowego są szwy czaszki, w których niewielka ilość tkanki łącznej znajduje się między dostosowanymi do siebie kształtem brzegami kości. Przy brzegach nierównych, pozazębianych szew przebiega linią nierówną i nosi nazwę szwu piłowatego. Szwy takie są między kośćmi sklepienia czaszki. Przy brzegach kości prawie gładkich lub gładkich szew ma przebieg prostoliniowy i nazywa się szwem płaskim. Szwy takie łączą kości twarzy. Kość ciemieniowa łączy się z kością skroniową szwem łuskowym, w którym brzegi kości są skośnie ścięte i zachodzą na siebie jak łuski. Wklinowanie odnosi się do sposobu umocowania zębów w zębodołach. Zębodoły mają kształt stożkowatych wgłębień, w których tkwią również stożkowate korzenie zębów. Od powierzchni korzenia do powierzchni zębodołu biegnie układ włókien tkanki łącznej umocowujący ząb, a także pozwalający na pewne niewielkie ruchy. Omówione połączenia umożliwiają pewną nieznaczną ruchomość kości,
• połączenia chrząstkowe – materiałem łączącym kości jest w tym typie połączeń chrząstka szklista lub włóknista, jest to więc chrząstkozrost. Chrząstka szklista występuje w połączeniach kości na podstawie czaszki oraz między odcinkami kości miednicy w młodym wieku, przed ukończonym procesem kostnienia. Chrząstka włóknista spaja trzony kręgów, występuje również między kośćmi łonowymi, tworząc ich połączenie, zwane spojeniem łonowym,
• ruchomy – połączenia ruchome noszą nazwę stawów lub połączeń maziowych [1].

W połączeniach maziowych zwanych stawami odcinki kości są od siebie oddzielone wąską przestrzenią, zwaną jamą stawową. Staw zawiera składniki stałe, konieczne do jego budowy i czynności, oraz urządzenia uzupełniające. Wyróżnia się:

• powierzchnie stawowe – są to odcinki kości wygładzone i pokryte chrząstką szklistą, tylko w niektórych stawach jest chrząstka włóknista. Chrząstka szklista nie jest pokryta ochrzęstną, przez co powierzchnia jej jest idealnie gładka. Powierzchnie stawowe są różnych kształtów: płaskie, kuliste, wydłużone, walcowate, ale z zasady są do siebie dostosowane: powierzchni kulistej odpowiada powierzchnia wklęsła, płaskiej – płaska. Dysproporcje kształtów wymagają uzupełnień korygujących,
• torebkę stawową – jest jednym z czynników utrzymujących kości w stawie. Składa się z dwóch warstw: zewnętrznej włóknistej i wewnętrznej maziowej. Błona włóknista przyrasta zazwyczaj do brzegów powierzchni stawowych, jest różnej grubości i różnie napięta. Grubieje w miejscach, w których wrastają w nią więzadła stawowe. Stan napięcia torebki jest związany z ruchomością stawu. Błona maziowa jest wiotka, zawiera liczne komórki i jest obficie unaczyniona. Tworzy fałdy zawierające tkankę tłuszczową i drobne wypustki zwane kosmkami. Błona maziowa wydziela maź, która powleka powierzchnie stawowe,
• jamę stawową – jest to wąska przestrzeń między powierzchniami stawowymi i torebką stawową zawierającą maź stawową [1].

Oprócz wymienionych elementów stanowiących niezbędne składniki stawu mogą istnieć inne, uzupełniające. Są to: 

• obrąbki stawowe – jest to pasmo chrząstki włóknistej, które otacza brzeg powierzchni stawowej typu panewki, tj. powierzchni wklęsłej, dostosowanej do wypukłej główki. Jeśli panewka jest za mała i za płytka w stosunku do główki, to obrąbek powiększa ją i pogłębia,
• krążki stawowe – są to chrząstki włókniste, które znajdują się między powierzchniami stawowymi; na obwodzie są one zrośnięte z torebką stawową i dzięki temu dzielą jamę stawową na dwie odrębne części (dwa piętra). Wyrównują one powierzchnie stawowe, są w pewnym sensie amortyzatorami. Mogą być chrząstki śródstawowe w formie pasm dzielących niecałkowicie jamę stawową. Występują one jedynie w stawie kolanowym, mają kształt litery C i noszą nazwę łąkotek. Pogłębiają one zbyt płaskie w stosunku do kłykci kości udowej powierzchnie kłykci kości piszczelowej, 
• więzadła wewnątrzstawowe – łączą odcinki kości, leżąc w jamie stawowej, pokryte błoną maziową. Regulują one zakres pewnych ruchów stawu,
• kaletki maziowe – są to uchyłki błony maziowej sięgające poza obręb jamy stawowej. Tworzą one różnej wielkości woreczki wypełnione mazią, leżą w otoczeniu stawów, w miejscach, do których dochodzą więzadła i ścięgna mięśni, i umożliwiają swobodne ślizganie się tych elementów w sąsiedztwie stawów [1].

Oprócz omówionych składników stawów istnieją jeszcze czynniki zewnętrzne konieczne do utrzymania wchodzących w skład stawu kości. Są nimi: 

• ciśnienie atmosferyczne,
• napięcie mięśni otaczających staw.

W niektórych stawach odgrywa rolę ponadto ich obciążenie, np. w stawach kończyny dolnej [1].

Podział stawów

Stawy można dzielić na podstawie różnych kryteriów: 

• liczby łączących się kości, 
• kształtu powierzchni stawowych,
• ruchomości,
• liczby osi [1]. 

Wyróżnia się m.in.:

• staw prosty – składa się jedynie z dwóch kości,
• staw złożony – składa się z kilku kości. Ponieważ ruchomość stawu wyraża się liczbą osi i zależy od kształtu powierzchni stawowych, można te kryteria ująć wspólnie,
• staw płaski – ma płaskie powierzchnie stawowe, które pozwalają jedynie na przesuwanie się kości w stosunku do siebie,
• staw zawiasowy – ma powierzchnie stawowe zróżnicowane, jedna ma kształt walca, druga odpowiadającą jej wklęsłą panewkę. Jest to staw jednoosiowy – oś biegnie poprzecznie do osi długiej łączących się kości. W takim stawie odbywa się ruch zgi...