Konflikt podbarkowy — kluczowe elementy oceny i leczenia

Celem artykułu jest przedstawienie prawdy na temat konfliktu podbarkowego.
Najistotniejsze informacje:

• Od 44 do nawet 70% problemów z barkiem to konflikt podbarkowy SIS.
• To aż 37% problemów ortopedycznych.
• Co druga osoba odwiedzająca ortopedę ma problem z bólem barku.
• Czas powrotu do aktywności fizycznej/sportu wynosi od trzech do sześciu miesięcy. 
   

Czym jest konflikt podbarkowy?

Jest wiele hipotez dotyczących jego etiologii, ale nie ma jasnego wyjaśnienia. Znane są dwa główne rodzaje mechanizmów dla SIS: zewnętrzny i wewnętrzny. Mechanizm wewnętrzny zakłada, że uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów prowadzi do zespołu cieśni, mechanizm zewnętrzny – że zespół/konflikt podbarkowy prowadzi do uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów. 
Objawy:

• ból zlokalizowany zazwyczaj przednio-bocznie do wyrostka barkowego promieniuje bocznie do połowy ramienia,
• ból potrafi nasilać się w nocy z powodu leżenia na symptomatycznej kończynie, czyli spania z ręką nad głową,
• ból pojawia się podczas podnoszenia ramienia i opuszczania go z uniesionej pozycji,
• ból pojawia się podczas sięgania za plecy (np. podczas zapinania i rozpinania stanika),
• występuje osłabienie i sztywność ramion.
   

Testy kliniczne służące do diagnostyki konfliktu i uszkodzenia stożka rotatorów:

• Neer test,
• Hawkins–Kennedy test,
• drop arm test,
• Jobe’s test (empty can test),
• test bolesnego łuku,
• Jacob test (full can test),
• Whipple test,
• Hornblower test,
• external rotation lag sign (ERLS),
• internal rotation lag sign (IRLS),
• rent test,
• bear hug test.

Testy wykazują niską specyficzność i nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie konfliktu podbarkowego. Są przydatne do oceny różnicowej. 
Potencjalne przyczyny konfliktu barkowego:

• zmiany degeneracyjne ścięgien,
• kształt wyrostka barkowego (III),
• osłabienie mięśni stożka rotatorów,
• dyskineza łopatki, ustawienie w protrakcji i rotacji dolnej,
• choroba zwyrodnieniowa,
• osłabienie i nieprawidłowa kontrola mięśnia zębatego przedniego i mięśnia czworobocznego,
• za duży workload, nieprawidłowy framework – zbyt duża intensywność, objętość i częstotliwość w stosunku do możliwości regeneracyjnych organizmu,
• wcześniejsze urazy,
• czynniki genetyczne.
   

Aby lepiej zrozumieć badania i argumenty, które będą przedstawione w dalszej części artykułu, a które podważają długo utrzymujące się przekonania na temat konfliktu barkowego, ważne jest, aby je zdefiniować i krótko opisać odpowiednią anatomię barku [38].
Wyróżnia się pięć stawów obręczy barkowej:

• staw ramienny (ramienno-łopatkowy),
• staw podbarkowy, 
• staw żebrowo-łopatkowy,
• staw barkowo-obojczykowy,
• staw mostkowo-żebrowo-obojczykowy.
   

Obszar pomiędzy głową kości ramiennej a wyrostkiem barkowym jest nazywany przestrzenią podbarkową. W tej przestrzeni znajdują się: ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego (jeden z mięśni stożka rotatorów), długa głowa ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia, kaletka podbarkowa i torebka stawu barkowego.

Dlaczego boli bark?

Kiedy ktoś zadaje pytanie, zwykle szuka konkretnej struktury anatomicznej, gdzie konkretnie boli, co się uszkodziło. Niestety, wbrew powszechnie panującemu przekonaniu w większości przypadków niezwykle trudno jest wskazać konkretną przyczynę bólu.

Gdy dochodzi do uszkodzenia ścięgna stożka rotatorów, naturalnym procesem jest pogrubienie ścięgna. Jest to proces adaptacyjny do zmieniających się warunków pracy kończyny górnej. Chociaż często postrzegane jako negatywne odkrycie, pogrubienie ścięgna można uznać za pozytywną reakcję adaptacyjną w okresach nadmiernego obciążenia, ostrego lub przewlekłego. Dlatego gdy chce się poczynić starania i odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: „Dlaczego boli mnie ramię?”, odpowiedź może być zaskakująco prosta: „Zrobiłeś więcej, niż powinieneś, i twoje ramię nie wytrzymało, nie ma takiej tolerancji na obciążenie”. Czyli znów powraca nieraz powtarzane zdanie: zawodnik słaby to zawodnik kontuzjowany. Zawsze chce się więc...