Konflikt udowo-panewkowy — powrót do sportu

Konflikt udowo-panewkowy charakteryzuje się triadą objawów: symptomami klinicznymi, symptomami widocznymi w badaniach obrazowych oraz zmianami anatomicznymi, które prowadzą do konfliktu strukturalnego. 

W literaturze medycznej zespół FAI, po raz pierwszy opisany w latach 90. XX wieku, jest przedmiotem intensywnych badań, jednak jego dokładna etiologia pozostaje niejasna. Szacuje się, że morfologia FAI może występować u 37–67% osób bez objawów, zależnie od typu deformacji – CAM lub PINCER. 
FAI może prowadzić do uszkodzenia obrąbka stawowego i chrząstki, co zwiększa ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. 

W kontekście rehabilitacji ważne jest zrozumienie mechanizmów FAI, aby skutecznie leczyć ból i przywracać funkcjonalność stawu. 

Dwa podstawowe podejścia terapeutyczne w leczeniu FAI obejmują fizjoterapię, potencjalnie uzupełnioną o iniekcje kortykosteroidów, oraz interwencję chirurgiczną, po której konieczny jest szczegółowy program rehabilitacyjny. Liczne badania wykazały, że metody zarówno chirurgiczne, jak i niechirurgiczne mogą przynieść korzystne efekty w leczeniu FAI, przy czym wyniki grupy poddanej operacji często okazują się lepsze niż grupy leczonej nieoperacyjnie. Niemniej jednak decyzja o przeprowadzeniu operacji często wynika z nieskuteczności wcześniejszej terapii niechirurgicznej. 

Fizjoterapia u pacjentów z FAI koncentruje się na poprawie siły mięśniowej w obrębie bioder, zakresie ruchu oraz biomechanice chodu. W serii przypadków klinicznych zaobserwowano znaczącą poprawę symptomów po zastosowaniu odpowiednio dobranego programu ćwiczeń. Chociaż wielu specjalistów podkreśla znaczenie dobrze skonstruo­wanego frameworku dla osiągnięcia optymalnych wyników w leczeniu FAI (zarówno operacyjnym, jak i nieoperacyjnym), to brakuje jednoznacznych dowodów naukowych wskazujących na najlepszy protokół rehabilitacyjny. 

Większość obecnej literatury medycznej opiera się na ekspertyzach i doświadczeniach klinicznych. Niniejszy artykuł stanowi przegląd aktualnych badań dotyczących protokołów rehabilitacyjnych stosowanych przed operacją FAI i po niej, a także analizuje strategie umożliwiające pacjentom bezpieczny powrót do aktywności sportowej. 

Zrozumienie mechanizmów odpowiedzialnych za ból u pacjentów z zespołem ciasnoty FAI jest kluczowe dla rozwoju skutecznych protokołów rehabilitacyjnych. Ból w FAI może wynikać z wielu przyczyn, w tym: 

• zmian anatomicznych, 
• obniżonej siły mięśniowej, 
• wiotkości torebki stawowej,
• stanów zapalnych. 

FAI często występuje u osób z nieprawidłowościami anatomicznymi bliższej części kości udowej (typ CAM) lub panewki (typ PINCER) [12].

W przypadku FAI typu CAM niesferyczna morfologia głowy kości udowej prowadzi do ograniczenia ruchomości i nieprawidłowego kontaktu z panewką, co może być pierwotne lub wtórne w stosunku do chorób dziecięcych, takich jak ześlizgnięcie nasady dalszej kości udowej czy choroba Legga–Calvégo–Perthesa. Deformacja ta, określana jako deformacja rękojeści od pistoletu, została po raz pierwszy opisana przez Stulberga i wsp. w 1975 r.

FAI typu PINCER charakteryzuje się nadmiernym pokryciem panewki lub nieprawidłową orientacją kości udowej, co może mieć podłoże genetyczne. Inne przyczyny obejmują urazy, takie jak złamania, oraz wcześniejsze interwencje chirurgiczne, np. osteotomie. Ponadto u sportowców uprawiających dyscypliny wymagające ekstremalnych ruchów stawowych, takie jak gimnastyka czy taniec, FAI może mieć przyczynę funkcjonalną.

Osłabienie mięśni jest kolejnym czynnikiem, który może się przyczyniać do bólu w FAI. W ostatnich latach obiektywne pomiary funkcji fizycznej zyskały na znaczeniu w diagnostyce i leczeniu FAI, co pozwala na lepsze zrozumienie roli siły mięśniowej w tej patologii. Różni autorzy podkreślają znaczenie kompleksowej oceny funkcjonalnej pacjentów z FAI, co może się przyczynić do poprawy jakości ich życia.

Testy kliniczne służące do diagnostyki konfliktu i uszkodzenia obrąbka:

• test FADIR,
• test Thomasa,
• test przedniego i tylnego brzegu,
• test McCarthy’ego.

Leczenie zachowawcze

Od momentu, gdy...