Postępowanie rehabilitacyjne po implantacji łąkotki poliuretanowej

Łąkotki to małe, półksiężycowate, włókniste struktury, które chronią staw kolanowy przed bólem, pełniąc ważne biomechaniczne funkcje, jak:

• stabilizacja i kongruencja powierzchni stawowych,
• przenoszenie i rozkład obciążeń pomiędzy kłykciami kości udowej a plateau piszczeli,
• amortyzacja,
• propriocepcja,
• odżywianie chrząstki stawowej [2, 3].

W przypadku uszkodzenia łąkotki w strefie nieukrwionej – białej nie dochodzi do naturalnych reakcji naprawczych tkanek. Spontaniczna regeneracja może nastąpić w maksymalnie zewnętrznej 10–25% łąkotki (region ukrwiony w czerwonej strefie). Chociaż naprawa uszkodzenia łąkotki jest skuteczną opcją leczenia, nie zawsze jest możliwa, zwłaszcza w przypadku zmian w jałowej części. Dla takich niemożliwych do zszycia łąkotek powszechnym standardem są częściowe meniscektomie. I choć krótkoterminowe wyniki leczenia są dobre, w badaniach długofalowych wykazywane jest ryzyko wystąpienia nieodwracalnych zmian w stawie [4, 5]. Przyjmuje się, że utrata całości lub części łąkotki prowadzi do zmian zwyrodnieniowych, które są wynikiem zwiększenia obciążeń, na jakie narażona jest chrząstka w konsekwencji destabilizacji stawu i bardziej punktowego styku powierzchni stawowych [6].

Aby zapobiegać rozwojowi choroby i nie narażać pacjenta na kolejne operacje, powstała metoda implantacji łąkotek allogenicznych (od dawcy), łąkotek kolagenowych lub syntetycznych, które będąc swoistym rusztowaniem, pozwalają wnikać w swoją strukturę komórkom macierzystym i naczyniom, co w konsekwencji pozwala na regenerację tkanki łąkotki.

Dotychczas jedyną możliwością leczenia uszkodzeń łąkotki, które nie nadawały się do zszycia, było wykonanie przeszczepu od martwego dawcy (przeszczep allogeniczny). I choć metoda ta jest bardzo skuteczna, to wiąże się z ryzykiem przeniesienia na pacjenta infekcji, np. wirusa HIV lub wirusa zapalenia wątroby typu C.

Naukowcom udało się opracować implant, tzw. łąkotkę kolagenową (Menaflex, w skrócie CMI, ReGen Biologics, Franklin Lakes, New Jersey), która jest uzyskiwana z kolagenu typu I ze ścięgna Achillesa krowy. Rusztowanie kolagenowe implantu przypomina strukturą gąbkę. Po wszczepieniu i przyszyciu go do pozostałego fragmentu łąkotki w jego maleńkie otworki zaczynają wrastać komórki biorcy. Po roku do dwóch lat od operacji tkanka, która z nich powstaje, w całości zastępuje implant. W porównaniu do przeszczepu allogenicznego metoda ta ma wiele zalet. Kolagen typu I jest niemal identyczny u różnych gatunków ssaków, w tym u człowieka, dlatego nie należy obawiać się reakcji układu odpornościowego. Poza tym w przeciwieństwie do przeszczepu allogenicznego nie ma ryzyka przeniesienia na biorcę jakiejś infekcji. Badania kliniczne prowadzone w USA w grupie 200 pacjentów wykazały, że metoda ta jest skuteczna. Siedem lat po operacji aż 93% pacjentów nie wymagało ponownej operacji stawu kolanowego [7–10].

Drugim powszechnie stosowanym implantem jest implant poliuretanowy (Actifit, Orteq Ltd, Londyn, Wielka Brytania) będący swoistym przełomem w chirurgii stawu kolanowego.

Cechy implantu Actifit:

• biodegradowalny (ok. 5 lat) i biokompatybilny,
• porowata struktura utworzona z alifatycznego poliuretanu mającego optymalną wytrzymałość na obciążenia,
• kształt i wielkość zbliżona do rozmiarów ludzkiej łąkotki,
• wszczepiany artroskopowo,
• bezpieczniejszy niż allograft,
• produkowany oddzielnie dla implantacji łąkotki bocznej i przyśrodkowej.

Implant ma strukturę bardzo porowatą i można powiedzieć, że jest trójwymiarową macierzą. Tylko 20% jego budowy to poliuretan, pozostałe 80% to pory, w które wnikną komórki i naczynia chorego.

Badania Actifit u psów pokazały, że trzy miesiące po zabiegu doszło do intensywnej integracji nowej tkanki na per...