Profilaktyka upadków osób starszych

Szacuje się, że corocznie w Polsce upada co czwarta osoba, a średnio 10% wszystkich upadków jest powodem hospitalizacji. Ze statystyk wynika, że 70% hospitalizowanych stanowią kobiety po 65. roku życia. Rokowania po upadkach osób starszych nie są dobre. Statystyki podają, że upadki są przyczyną zgonu 5–20% osób starszych na skutek powikłań, natomiast znaczna część seniorów nie powraca do pełnej sprawności fizycznej [2]. Następstwa upadków w postaci urazów, a w efekcie niepełnosprawności, chorobowości i śmiertelności uzasadniają zaliczenie ich do wielkich problemów geriatrycznych [3].Przyczyny upadków wynikają z nakładających się na siebie wielu czynników ryzyka [4]. Według WHO Global Report on Falls Prevention in Older Age upadki są uznawane za wynik wzajemnie oddziałujących na siebie czynników biologicznych, behawioralnych, środowiskowych i socjoekonomicznych (tabela 1) [5, 6, 7]. Powtarzające się upadki niekiedy wiążą się ze stanami lękowymi spowodowanymi obawą przed kolejnym upadkiem (zespół poupadkowy, post fall syndrome). Wspomniany lękowy zespół poupadkowy występuje u blisko 20–25% osób starszych. Zespół poupadkowy występuje zarówno u osób, które doznały upadku, jak i u tych, które były świadkiem czyjegoś upadku bądź obserwowały skutki powstałe w wyniku upadku – lęk przed upadkiem wzmaga się w sytuacjach, gdy osoby z bliskiego otoczenia w wyniku upadku zostały hospitalizowane lub trwałe uszkodzenia w konsekwencji upadku doprowadziły do umieszczenia ich w placówce opiekuńczej [8, 9, 10]. U osób z zespołem poupadkowym obserwuje się zaniechanie wychodzenia z domu w przekonaniu, że upadek w domu nie będzie się wiązał z poważnymi następstwami. Inne konsekwencje wystąpienia zespołu poupadkowego to ograniczenie aktywności, pogorszenie jakości chodu, funkcji domowych i społecznych, uzależnienie od osób trzecich. Ciężkim objawem jest trwałe położenie się do łóżka i obawa, że wstanie będzie się nieuchronnie wiązało z upadkiem [11, 12]. Do wystąpienia zespołu poupadkowego predysponują płeć (kobiety) oraz czynniki zmienne, takie jak siedzący tryb życia, zaburzenia chodu i widzenia, postrzeganie się jako osoby chorej i słabej [2]. 

|Profilaktyka przeciwupadkowa

Prewencja upadków u ludzi w podeszłym wieku stanowi niemałe wyzwanie dla współczesnej fizjoterapii. Wymaga wielopłaszczyznowych, czasochłonnych i kosztownych interwencji [5]. Wielu specjalistów z różnych dziedzin medycyny i dziedzin pozamedycznych podjęło się wyzwania opracowania planu zapobiegającego upadkom. Na podstawie raportów naukowych sporządzonych w ostatnich latach opracowano Check List, która znalazła zastosowanie w opiece zdrowotnej i pracy z osobami w podeszłym wieku [6]. Inna grupa specjalistów, również na podstawie opracowanych wyników badań przeprowadzonych dla European Network for Safety Among Eldery (EUNESE), wskazuje sześć skutecznych interwencji mających na celu prewencję upadków [13, 14]: 

Bezpieczne otoczenie

Dostosowanie bezpiecznego otoczenia obejmuje modyfikacje środowiskowe w mieszkaniu i w strefie poza mieszkaniem osoby starszej. Spośród najistotniejszych czynności należy wymienić:

• usunięcie dywanów i dywaników oraz innych zbędnych przedmiotów na trasie poruszania się,
• uzupełnienie oświetlenia głównego o oświetlenie miejsc zacienionych (upośledzona zdolność adaptacji do kontrastującego oświetlenia) oraz wyposażenie mieszkania w nocne oświetlenie ułatwiające dotarcie do toalety,
• z...