Różnicowanie uszkodzeń kończyny dolnej u biegaczy

Zdecydowana większość uszkodzeń narządu ruchu to uszkodzenia z przeciążenia. Powstają na skutek zbyt intensywnego treningu w stosunku do przygotowania czynnościowego organizmu biegacza. Oczywiście zdarzą się również urazy mechaniczne, np. skręcenia. W każdym gabinecie rehabilitacji przynajmniej raz zagościł biegacz, którego powodem wizyty był ból związany z urazem. Rosnąca popularność biegania będzie powodowała, że u fizjoterapeutów coraz częściej będą pojawiać się biegacze – amatorzy i zawodowcy. Problem urazowości w sportach biegowych dotyczy w większości początkujących biegaczy, którzy do momentu zapoczątkowania uprawiania biegów nie byli aktywni fizycznie. Stykając się z początkującym biegaczem, w trakcie badania przy okazji wizyty w gabinecie można zaobserwować, że nie jest gotowy do uprawiania biegania. W sportach biegowych dominuje szczególnie wąska grupa uszkodzeń, które zostaną omówione pod kątem przyczyn, leczenia, profilaktyki oraz diagnostyki [1, 4, 12, 13].

Uszkodzenia zginaczy stawu kolanowego

Do zginaczy stawu kolanowego zalicza się mięsień półbłoniasty, półścięgnisty i dwugłowy uda. Tworzą one grupę mięśni kulszowo-goleniowych. Według badań 30% biegaczy, którzy doświadczyli uszkodzenia zginaczy stawu kolanowego, ulega odnowieniu się kontuzji. Wyniki badań świadczą o niewłaściwym prowadzeniu rehabilitacji w trakcie rekonwalescencji lub całkowitym jej zaniechaniu. W trakcie sprintu do tzw. naciągnięcia mięśnia dwugłowego dochodzi nagle. Efektem przeciążenia jest uszkodzenie włókien mięśniowych (miofibryli), co prowadzi do powstania stanu zapalnego. Najczęstszą lokalizacją uszkodzeń jest przejście mięśnia w ścięgno – fragment, gdzie tkanka bardziej elastyczna przechodzi w mniej elastyczną. Najbardziej podatny na uszkodzenia jest mięsień dwugłowy uda. Duże obciążenie ekscentryczne pojawia się w momencie wyhamowania przemieszczającej się kończyny do przodu w drugiej fazie wymachu. Przyczepy mięśni się oddalają – zgięcie biodra oraz wyprost kolana.

Niewłaściwe ustawienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa też może być przyczyną nadmiernego przeciążania grupy kulszowo-goleniowej. Powiększona lordoza poprzez przodopochylenie miednicy (osłabienie mięśni brzucha – skośne oraz prosty i zwiększone napięcie prostownika grzbietu w odcinku lędźwiowym oraz mięsień czworoboczny lędźwi) powoduje nadmierne rozciągnięcie omawianej grupy mięśniowej w trakcie biegu [1, 2, 5, 6].

Diagnostyka

Wśród koniecznych czynności diagnostycznych wymienia się najczęściej:

• testy oporowe – oporowe zgięcie w stawie kolanowym w leżeniu przodem – przy uszkodzonym mięśniu pojawia się ból i w przypadku dużych uszkodzeń osłabienie mięśnia (zdj. 1),
• badanie palpacyjne – obrzęk, ocieplenie, ból,
• ultrasonografia (USG) – umożliwia ewakuację ewentualnego krwiaka,
• rezonans magnetyczny (RM) – umożliwia precyzyjne określenie wielkości i miejsca uszkodzenia, uwidocznienie krwiaka [1, 2, 15].

Leczenie

Czas leczenia zależy m.in. od stopnia uszkodzenia mięśnia i cech indywidualnych organizmu biegacza. Rehabilitację można podzielić na kilka etapów, pomiędzy którymi zaleca się stosowanie żelów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, jak np. Dip Rilif czy Dip Hot.
Wśród metod leczenia najpopularniejsze są:

• głęboki masaż poprzeczny (GMP) (zdj. 2–4),
• poizometryczna relaksacja mięśni (PIR) (zdj. 5),
• techniki powięziowe,
• kinesiotaping (zdj. 6), 
• ćwiczenia izometryczne,
• inne aktywności podtrzymujące wydolność (pływanie),
• laseroterapia,
• elektrostymulacja,
• rolowanie [3, 6, 7, 11].