Terapia neurotaktylna dr Svetlany Masgutovej część 1

Nazwa programu dr Svetlany Masgutovej „terapia neurotaktylna” pochodzi od łacińskich słów: neurosis (układ nerwowy) oraz tactilis (dotykowy), co oznacza stymulację zmysłu dotyku poprzez wykorzystanie naturalnych, neurofizjologicznych zasobów czuciowo-ruchowych organizmu. Celem protokołu jest m.in. regulacja i normalizacja pracy receptorów czucia dotykowego, napięcia mięśniowego, wspieranie procesu dojrzewania i integracji odruchów, uruchomienie naturalnych mechanizmów rozwoju, kształtowanie świadomości kinestetycznej, wspieranie mechanizmu neuroplastyczności mózgu oraz redukcja stresu, poprzez działanie na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (hypothalamic–pituitary–adrenal axis – HPA), zwaną też osią stresu [1, 2].

Powszechnie wiadomo o korzystnym wpływie dotyku na rozwój zarówno emocjonalny, jak i poznawczy oraz społeczny dziecka. Po porodzie, w pierwszym okresie życia niemowlę potrzebuje przede wszystkim bezpośredniego fizycznego kontaktu z matką. Jej dotyk uspokaja i zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Zmysł dotyku jest pierwotnym narzędziem komunikacji pomiędzy nowo narodzonym dzieckiem a światem zewnętrznym [3, 4].

Dotyk jest jednym z najwcześniej rozwiniętych zmysłów. Skóra powstaje z trzeciego listka zarodkowego ektodermy, z tego samego, z którego zbudowany jest ośrodkowy układ nerwowy. Już pomiędzy szóstym a ósmym tygodniem życia płodowego pojawia się wrażliwość na dotyk u płodu w okolicach nosa, ust, a następnie policzków
i czoła. W 9.–10. tygodniu ciąży dziecko jest już wrażliwe na dotyk w okolicy brody, dłoni, rąk i kończyn dolnych. Od ok. 19.–20. tygodnia życia płodowego dziecko zaczyna świadomie poznawać swoje ciało poprzez rozwój aksonów sensorycznych – włókien nerwowych czuciowych. Uwidacznia się wówczas umiejętność dotykania rączkami twarzy i ssania kciuka. Połączenia pomiędzy wzgórzem a korą czuciową pojawiają się między 26. a 34. tygodniem ciąży. Praktycznie do końca ciąży niewrażliwa na dotyk pozostaje część powierzchni głowy oraz pleców, z racji na funkcje, jakie pełni w trakcie porodu. Szczególnie wrażliwe na dotyk pozostają przez dłuższy okres po urodzeniu usta, język i opuszki palców – to głównie za ich pomocą dziecko rozróżnia kształty i wielkość przedmiotów [3–5].

Receptory czuciowe są wyspecjalizowanymi strukturami nerwowymi, których rolą jest odbieranie i kodowanie informacji ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu w postaci impulsów nerwowych i przekazywanie tych impulsów za pośrednictwem nerwów dośrodkowych (aferentnych) do ośrodkowego układu nerwowego. Czynność receptorów polega więc na dostarczeniu do ośrodkowego układu nerwowego informacji o środowisku zewnętrznym i wewnętrznym organizmu. Ocenia się, że receptory odbierają ze świata zewnętrznego przeciętnie ok. 109 bitów informacji na sekundę, z czego zaledwie 101–102 bitów/s w formie mowy, mimiki, ruchów itp. [6]

Ludzkie ciało ma do dyspozycji niezliczoną pulę receptorów czuciowych, którymi są albo wyspecjalizowane komórki receptorowe, albo wolne zakończenia nerwowe. Receptory są zazwyczaj pobudzane przez różne rodzaje energii, ale najsilniej reagują na jeden ich rodzaj i adekwatnie na specyficzne bodźce środowiskowe. Ze względu na rodzaj energii bodźców wyróżnia się pięć różnych typów receptorów:

• mechanoreceptory wykrywające odkształcenia tkanek, ucisk, dotyk i wibrację,
...