Trening funkcjonalny seniora jako alternatywa chirurgicznego leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów kończyn dolnych

Poza bardzo inwazyjnym leczeniem operacyjnym (endoprotezoplastyka) do wyboru jest szereg metod zachowawczych, które zastosowane w odpowiedniej kombinacji pozwalają na powrót do sprawności i pozbycie się lub zmniejszenie bólu u osób, które z różnych przyczyn nie mogą poddać się zabiegom chirurgicznym. Jedną z nich jest dobrze prowadzona aktywność fizyczna jako rehabilitacja ruchowa przywracająca utracone przez pacjenta funkcje. Artykuł opisuje zastosowanie progresywnego treningu funkcjonalnego u pacjenta z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi przy braku możliwości leczenia operacyjnego. 

Akademicka definicja choroby zwyrodnieniowej stawów opisuje tę jednostkę jako „przewlekłe zaburzenia równowagi między procesami degeneracji i regeneracji chrząstki stawowej z towarzyszącymi zmianami w obrębie pozostałych struktur stawu, prowadzącym do ograniczenia jego funkcji” [1]. Stanowi ona najczęstszą patologię stawową, której ryzyko pojawienia się rośnie wraz z wiekiem. Biorąc pod uwagę zwiększający się odsetek osób starszych w krajach rozwiniętego Zachodu (tzw. starzenie się społeczeństw), zwyrodnienia stawów stały się istotnym problemem społecznym. Dane pochodzące z badań na terenie Stanów Zjednoczonych mówią, że już co trzecia osoba po 65. roku życia doświadcza bólu i dysfunkcji w wyniku degeneracji stawowej [1]. Najczęściej choroba lokalizuje się w obszarze stawów kończyn dolnych, z przewagą stawu biodrowego i kolanowego. 

Z etiologicznego punktu widzenia literatura fachowa dzieli chorobę zwyrodnieniową stawów na dwa rodzaje – pierwotną (idiopatyczną) oraz wtórną. Postać pierwotna jest wieloczynnikowa, jednak mimo obszernej diagnostyki obejmującej wiele płaszczyzn (wywiad, badanie obrazowe, badanie laboratoryjne) przyczyna pozostaje nieuchwytna. Ma to związek z nie w pełni poznanymi mechanizmami powstawania zmian degeneracyjnych, nad którymi nadal prowadzone są intensywne badania naukowe [1]. Postać wtórna zazwyczaj wiąże się z wcześniej występującą patologią stawową jako wczesny lub odległy rezultat powstałych zmian (np. złamania, zniekształcenia).

Prawo przyczyny i skutku

Rosnąca znajomość funkcjonowania ludzkiego ciała, mnogość koncepcji biomechanicznych i działania systemu tkanki łącznej, także w odniesieniu do embriologii, w połączeniu ze znajomością negatywnych konsekwencji zachodniego stylu życia, daje jednak podstawę do stwierdzenia, że nic nie dzieje się bez powodu. Prawo przyczyny i skutku obecne jest w każdej jednostce chorobowej, choć nie każdy czynnik da się udowodnić badaniami naukowymi. Patrząc na społeczeństwa pierwotne lub kraje Wschodu, niełatwo doszukać się wśród nich problemów związanych z nadmierną degeneracją stawową. W miejscach, gdzie trudno o materialny nadmiar, a podstawowym sposobem siadu jest głęboki przysiad na płaskiej powierzchni (tzw. archetypowy), wykorzystujący cały potencjał stawu biodrowego...