Zastosowanie fizykoterapii w leczeniu bólu stawu ramiennego

Ból zlokalizowany w obrębie barku stanowi coraz powszechniejszą dolegliwość wśród ludzi na całym świecie. Charakterystyczny niegdyś dla osób starszych, obecnie jest równie często obserwowany wśród ludzi młodych. Analizując charakter bólu, jaki dotyka osoby w podeszłym wieku, można stwierdzić, że najczęściej wiąże się on z sumowaniem mikrourazów i przeciążeń. Bardziej skomplikowana sytuacja występuje wśród osób młodych, u których podłoże bólu często jest niezwykle trudne do ustalenia. Dolegliwości bólowe związane z barkiem są oceniane w sposób subiektywny i zależą przede wszystkim od wielkości oraz rodzaju uszkodzenia struktur w obrębie stawu ramiennego. Jego lokalizacja wiąże się natomiast z miejscem uszkodzenia oraz występowaniem stanu zapalnego. Opisując ból, pacjenci często wskazują na jego promieniujący charakter (do dystalnych części kończyny górnej) oraz na jego stopniowe narastanie w ciągu doby ze szczytem w nocy. Najczęściej ból pojawia się samoistnie, podczas wykonywania ruchów, co w znacznym stopniu ogranicza ruchomość i przyczynia się do unieruchomienia kończyny górnej przez chorego. Rzadziej pacjenci wskazują na ból spoczynkowy [1].

Możliwe przyczyny występowania bólu w obrębie barku:

• cieśń podbarkowa,
• zespół bolesnego barku,
• zwapnienie barku,
• zmiany patologiczne stożka rotatorów,
• zwichnięcie stawu,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• zerwanie ścięgna mięśnia dwugłowego,
• urazy pochewek maziowych, naczyń i nerwów,
• przeciążenia oraz sumowanie mikrourazów,
• urazy (złamania, naderwania itp.),
• długotrwały bezruch,
• siedzący tryb życia,
• nieprawidłowa postawa ciała

Leczenie zespołów bólowych w obrębie stawu ramiennego nie jest łatwe, jednakże poprzedzone szczegółową diagnostyką z pewnością może być skuteczne. Podstawowym warunkiem rozpoczęcia leczenia jest określenie przyczyn powstałej patologii oraz stwierdzenie, które tkanki są zajęte procesem zapalnym. Ważne jest także, by szczegółowo określić poziom zaawansowania zmian chorobowych. Prawidłowe rozpoznanie możliwe jest jedynie na podstawie rzetelnie przeprowadzonych badań: klinicznego i laboratoryjnego oraz obrazowych.

Tylko szczegółowa diagnostyka pozwala na wdrożenie odpowiedniego planu leczenia, którego podstawą powinno być leczenie zachowawcze w postaci kompleksowej rehabilitacji. Podstawowym celem rehabilitacji jest zmniejszenie cierpienia chorego, skrócenie czasu trwania choroby oraz przywrócenie choremu utraconej sprawności w możliwie największym stopniu. Racjonalnie dostosowana kinezyterapia oraz odpowiednio dobrane parametry fizykoterapii pozwalają skutecznie i we względnie krótkim czasie zmniejszyć ból oraz poprawić ruchomość zajętego stawu. Potwierdzają to m.in. badania przeprowadzone przez Kuciel-Lewandowską i wsp. [1].

Fizykoterapia

Różnorodność bodźców fizykalnych oddziałujących na organizm umożliwia osiągnięcie rezultatów, takich jak:

• resorpcja krwiaków,
• zmniejszenie krwawienia i obrzęków,
• złagodzenie bólu,
• poprawa trofiki tkanej,
• obniżenie bądź wzmożenie napięcia tkanek.

Zabiegi przynoszące największe efekty terapeutyczne w leczeniu zespołów bólowych stawu ramiennego to krioterapia miejscowa, przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (transcutaneous electrical nerve stimulation – TENS), jonoforeza, pole magnetyczne, ultradźwięki oraz laseroterapia. Wśród wymienionych zabiegów szczególne miejsce zajmuje krioterapia [1–3]. W fizykalnym postępowaniu terapeutycznym podstawowym zadaniem jest oddziaływanie na organizm różnego typu bodźców. W odpowiedzi na nie dochodzi do uruchomienia układowych i narządowych reakcji oraz odruchów pobudzających naturalne siły obronne organizmu [4].

Krioterapia

Krioterapia jest zabiegiem polegającym na zastosowaniu niskich temperatur w celu wychłodzenia powierzchni ciała pacjenta. Bezpośrednio po zabiegu dochodzi do gwałtownego spadku temperatury skóry oraz tkanek podskórnych. Obniżeniu ulega także temperatura mięśni, jednak następuje to znacznie wolniej. Efekt zostaje uzyskany na skutek skurczu naczyń oraz zmniejszenia przewodnictwa cieplnego tkanek powierzchownych, który utrzymuje się jeszcze przez mniej więcej minutę po zakończeniu zabiegu. Następnie dochodzi do rozszerzenia naczyń przy osiągnięciu wartości czterokrotnie większej w porównaniu z tą przed zastosowaniem krioterapii. Skutkuje to wyraźnym wzrostem ukrwienia narządów wewnętrznych. Przekrwienie, które uzyskuje się w obrębie tkanek, sprzyja nie tylko zwiększeniu efektywności przemiany materii, ale także eliminacji szkodliwych produktów metabolizmu. Kolejnym ważnym aspektem jest zwiększenie stężenia tlenu w tkance mięśniowej. Dzięki temu dochodzi do zmniejszenia ilości mleczanów i histaminy przy jednoczesnym wzroście koncentracji bradykininy i angiotensyny, co w efekcie znacznie redukuje dolegliwości bólowe [4, 5]. Istotnym następstwem krioterapii jest także zmniejszenie napięcia mięśniowego, które w znaczny sposób wpływa na zwiększenie efektywności innych zabiegów rehabilitacyjnych, w tym głównie kinezyterapii. Uzyskanie powyższych odczynów i efektów terapeutycznych, takich jak działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przekrwienie dotyczy nie tylko miejsc objętych zabiegiem, ale także regionów oddalonych od pola zabiegowego [5].

Do najcenniejszych efektów terapeutycznych krioterapii można zaliczyć odruchową perfuzję schłodzonych miejsc. Czynne, długo utrzymujące się przekrwienie przyspiesza proces gojenia się urazów i zapaleń. W przypadku uszkodzenia struktur stawu ramiennego obciążeniu ulegają struktury o naturalnie słabym ukrwieniu. Wśród nich należy wymienić więzadła, torebki stawowe, ścięgna, mięśnie. Sprawnie działające mikrokrążenie gwarantuje optymalne ciśnienie śródtkankowe, a także właściwy drenaż przestrzeni międzykomórkowej, wspomagając tym samym eliminację obrzęków, które często towarzyszą różnego rodzaju urazom [6.]

Ze względu na obszar ciała objęty zabiegiem wyróżnia się krioterapię miejscową i ogólnoustrojową.

Krioterapia miejscowa polega na schłodzeniu okr...