Przyczyny powstawania zespołów bólowych kręgosłupa
Jeszcze kilkanaście lat temu bóle krzyża stanowiły domenę osób ciężko pracujących fizycznie. Rolnicy, pracownicy budowlani, mechanicy, osoby zatrudnione w zakładach przemysłowych, magazynierzy – to raptem kilka profesji, które można by wymienić jako grupy zawodowe o podwyższonym ryzyku występowania zespołów bólowych kręgosłupa. W większości przypadków przyczyna była bardzo podobna, a mianowicie nadmierne przeciążenie. Wielogodzinne wykonywanie obowiązków, którym towarzyszyły m.in. nieergonomiczna pozycja ciała, nadmierne dźwiganie ciężkich rzeczy czy brak dostatecznej dozy odpoczynku, dawało o sobie znać i przeważnie pierwszym miejscem odczuwania niedogodności był właśnie kręgosłup.
Dziś sprawa wygląda zgoła inaczej, co stanowi efekt siedzącego trybu życia. Praca przy biurku, spędzanie wolnego czasu przed telewizorem, smartfonem lub komputerem, częste korzystanie z samochodu – zmniejszony poziom aktywności fizycznej doprowadził do osłabienia mięśni posturalnych. Kiepska kondycja mięśni brzucha oraz mięśni głębokich może w krótkim czasie doprowadzić do rzutowanego bólu w okolicy odcinka lędźwiowego. Ograniczona ilość ruchu i brak nawet minimalnej dozy aktywnego wypoczynku często idą w parze z nieprawidłowym odżywianiem. Zła dieta prowadzi natomiast do nadwagi i/lub otyłości, a nadprogramowe kilogramy prowadzą do przeciążenia połączeń stawowych i zaostrzenia dolegliwości bólowych w obrębie narządu ruchu.
Jednak nie tylko zły styl życia i codzienne obowiązki stanowią przyczynę występowania zespołów bólowych kręgosłupa. Do równie częstych czynników wyzwalających mniej bądź bardziej nasilony dyskomfort i dolegliwości bólowe należą:
- dyskopatia,
- osteoporoza,
- choroby nowotworowe,
- zmiany zwyrodnieniowe,
- nadmierny stres i choroby psychiczne,
- choroby reumatyczne (np. RZS, ZZSK),
- niektóre choroby metaboliczne (np. cukrzyca),
- część schorzeń o podłożu neurologicznym (np. rwa kulszowa),
- urazy mechaniczne (np. wypadek komunikacyjny, kontuzja sportowa),
- wrodzone lub nabyte wady postawy (np. skolioza, plecy okrągłe, kurza klatka piersiowa),
- postępujący proces starzenia się i związane z nim zmiany fizjologiczne (m.in. osłabienie sprężystości chrząstek, spadek uwodnienia dysków międzykręgowych, osłabienie mięśni, zmniejszenie masy mineralnej struktur kostnych).
Terapia TECAR — założenia i efekty działania
Fizykoterapia jest jednym ze sposobów łagodzenia dolegliwości bólowych zlokalizowanych w obrębie kręgosłupa. Terapia TECAR stanowi zupełnie nową formę wsparcia dla osób zajmujących się rehabilitacją narządu ruchu. To forma diatermii krótkofalowej, czyli naprzemiennych impulsów prądu o falach odpowiadających swoją częstotliwością falom radiowym (300 kHz – 1,5 MHz). Impulsy są wytwarzane za pomocą specjalistycznego aparatu, który dzięki głowicy i płytce biernej przekazuje do organizmu ładunek energetyczny w postaci wspomnianej fali. W przeciwieństwie do klasycznych zabiegów z zakresu elektroterapii TECAR wymaga aktywnego udziału fizjoterapeuty, który za pomocą głowicy opracowuje miejsca objęte procesem chorobowym.
Dostarczona do organizmu energia stymuluje pracę metabolizmu. Wskutek pobudzenia przemiany materii następuje wzmożenie naturalnych mechanizmów regeneracyjnych. To z kolei znacząco skraca czas potrzebny organizmowi na uporanie się z występującymi niedogodnościami, a także potęguje efekty terapeutyczne pozostałych elementów wykorzystywanych w rehabilitacji. Terapia TECAR może być z łatwością stosowana jako uzupełnienie technik manualnych i innych form fizykoterapii.
Właściwości terapii TECAR opierają się na czterech podstawowych efektach wyzwalanych w organizmie.
Biostymulacja tkankowa
Ładunek energetyczny dostarczony do tkanek tworzących narząd powoduje intensyfikację komórkowego przepływu elektrolitów i przywrócenie utraconej równowagi w gospodarce kwasowo-zasadowej. Dzięki temu dochodzi do wzrostu tempa przemiany materii, co przekłada się na wzmożenie intensywności procesów fizjologicznych, np. detoksykacji czy reakcji naprawczych.
Redukcja bólu
Częstotliwość fal impulsu elektrycznego wykazuje dużą skuteczność w zakresie niwelowania odczuwanego bólu. Działanie to dotyczy dolegliwości bólowych różnego pochodzenia.
Przeciwdziałanie stanom zapalnym i zmianom obrzękowym
Prąd elektryczny oddziałuje na system naczyń krwionośnych, m.in. powodując ich rozszerzenie. Stymulacja przekrwienia ma charakter powierzchowny i głęboki. Rezultatem tego działania jest poprawa transferu składników odżywczych i tlenu w miejsce objęte stanem zapalnym i obrzękiem, co powoduje stopniowe łagodzenie występujących dolegliwości, np. zmniejszenie tkliwości bólowej uwarunkowanej opuchlizną.
Przywrócenie prawidłowego napięcia mięśniowego
Oprócz wspomnianej stymulacji przekrwienia i polepszenia transportu składników odżywczych wraz z tlenem należy wspomnieć o wzroście temperatury w tkankach. Dzięki temu dostarczony ładunek energetyczny wykazuje właściwości rozluźniające, a wskutek odzyskania optymalnego tonusu mięśniowego dochodzi m.in. do zmniejszenia bólu i przeciwdziałania ograniczeniom funkcjonalnym.
Przykładowe zastosowanie terapii TECAR w zespołach bólowych kręgosłupa
Części kręgosłupa szyjna i lędźwiowa stanowią najczęstsze miejsca występowania zespołów bólowych. W obu przypadkach można zastosować terapię TECAR, która przy odpowiednich parametrach pozwala na skuteczne przeciwdziałanie występującym niedogodnościom, m.in. dolegliwościom bólowym, nadmiernemu napięciu mięśni czy aktywnym zmianom zapalnym. Istotną informacją jest fakt, że TECAR można wykorzystać także w ostrej fazie choroby.
Urządzenie dysponuje dwoma trybami pracy. Tryb pojemnościowy (kondensacyjny) jest przeznaczony do terapii tkanek miękkich o dużym uwodnieniu, np. mięśni, struktur układu krążenia. Natomiast tryb oporowy (rezystywny) jest rekomendowany do opracowywania tkanek o mniejszej zawartości wody, np. kości, chrząstek, ścięgien czy więzadeł. W przypadku zespołów bólowych kręgosłupa terapia TECAR polega na połączeniu dwóch trybów, których czas należy dostosować do dokładnej lokalizacji problemu.
Odcinek szyjny
Parametry zabiegowe:
- moc leczenia – 10 VA,
- czas zabiegu – 12 min,
- tryb pracy – pojemnościowy (6 min) i oporowy (6 min).
Zabieg jest wykonywany w pozycji siedzącej. Nakremowana płytka bierna powinna być ulokowana w lędźwiowej części kręgosłupa. Postępowanie terapeutyczne rozpoczyna się od ustawienia trybu kondensacyjnego i nałożenia kremu na mięśnie: pochyłe szyi, czworoboczny i MOS. Za pomocą głowicy wyposażonej w niewielką nakładkę należy opracować wspomniane mięśnie – fizjoterapeuta wykonuje podłużne ruchy przez 6 min.
Kolejnym etapem jest zmiana trybu na rezystywny i przyłożenie głowicy na punkcie spustowym mięśnia czworobocznego po przeciwnej stronie. Zadaniem pacjenta jest wykonanie ruchu skłonu bocznego głowy w kierunku barku, z kolei terapeuta stawia opór tej czynności przez 3 s. W momencie rozluźnienia następuje opracowanie punktu spustowego poprzez rozcieranie głowicą z dociskiem bolesnego miejsca. Cała sekwencja powinna zostać powtórzona trzykrotnie.
W podobny sposób należy opracować pozostałe struktury, tj. mięśnie pochyłe szyi i MOS.
Odcinek lędźwiowy
Parametry zabiegowe:
- moc leczenia – 10 VA,
- czas zabiegu – 10 min,
- tryb pracy – pojemnościowy (3 min) i oporowy (7 min).
Terapia TECAR zespołów bólowych odcinka lędźwiowego przebiega w trzech etapach. Nakremowana płytka bierna zostaje ulokowana pod kręgosłupem lędźwiowym pacjenta, który znajduje się w pozycji leżenia tyłem. Urządzenie zostaje ustawione w kondensacyjny tryb pracy. Na brzuch pacjenta należy nałożyć krem i za pomocą głowicy ze średnią nakładką wykonywać ruchy okrężne przez 3 min.
W drugim etapie należy zmienić nakładkę głowicy na małą, a urządzenie ustawić na rezystywny tryb pracy. Głowicę trzeba umieścić w obrębie punktu spustowego na mięśniu lędźwiowym po prawej stronie – pacjent ma za zadanie wykonać ruch zgięcia kończyny dolnej w stawie biodrowym. Natomiast terapeuta oporuje ten ruch przez 3 s, aby następnie wykonać głowicą szybkie rozcieranie bolesnej okolicy wraz z jej dociskiem. Procedurę zaleca się powtórzyć trzykrotnie, a później wykonać cały schemat w identyczny sposób po drugiej stronie ciała.
W ostatniej części zabiegu pacjent zmienia pozycję na leżenie przodem. Nakremowana płytka bierna zostaje umieszczona pod brzuchem. Urządzenie pozostaje w rezystywnym trybie pracy. Fizjoterapeuta opracowuje mięsień czworoboczny lędźwi po prawej stronie ciała oraz przeciwległy prostownik grzbietu. Choć nie jest to obowiązkowe, warto w trakcie zabiegu opracować mięśnie pośladkowe.
Piśmiennictwo
- Barassi G., Mariani Ch., Supplizi M. et al. Capacitive and resistive electric transfer therapy: a comparison of operating methods in non-specific chronic low back pain. In: Pokorski M. (ed.). Integrative Clinical Research. Advences in Esperimental Medicine and Biology, vo. 1375. Springer International Publishing. Cham 2022.
- Clijsen R., Leoni D., Schneebeli A. et al. Does the application of Tecar therapy aff ect temperature and perfusion of skin and muscle microcirculation? A pilot feasibility study on healthy subjects. The Journal of Alternative and Complementary Medicine 2020; 26 (2): 147–153.
- Park S., Hyoung-Ryeol L., Park S.J. The eff ect of corrective exercise and TECAR therapy on neck alignments and pain in Forward Head Posture Patients. Journal of Digital Convergence 2018; 16 (11): 543–551.
- Girasol C.E., Dibai-Filho A.V., de Oliveira A.K. et al. Correlation between skin temperature over myofascial trigger points in the upper trapezius muscle and range of motion, electromyographic activity, and pain in chronic neck pain patients. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics 2018; 41 (4): 350–357.
- Notarnicola A., Maccagnano G., Gallone M.F. et al. Short term effi cacy of capacitive-resistive diathermy therapy in patients with low back pain: a prospective randomized controlled trial. Journal of Biological Regulators and Homeostatic Agents 2017; 31 (2): 509–515.
- Szpala M., Skorupińska A., Kostorz K. Występowanie zespołów bólowych kręgosłupa – przyczyny i leczenie. Pomeranian Journal of Life Science 2017; 63 (3): 78–84.
- Osti R., Pari C., Salvatori G. et al. Tri-length laser therapy associated to tecar therapy in the treatment of low-back pain in adults: a preliminary report of a prospective case series. Lasers in Medical Science 2015; 30 (1): 407–412.
- Depa A., Drużbicki M. Ocena częstości występowania zespołów bólowych kręgosłupa lędźwiowego odcinka kręgosłupa w zależności od charakteru wykonywanej pracy. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2008; 1: 34–41.
