Znaczenie podejścia eklektycznego we współczesnej fizjoterapii

Podejście eklektyczne w ujęciu kolokwialnym to terapia z wykorzystaniem elementów różnych technik, metod i narzędzi. Jest wynikiem zarówno szeregu procesów zachodzących w naukach medycznych oraz codziennej praktyce klinicznej, jak i całościowych przemian społecznych. Przypomina w tym zakresie przejście do społeczeństwa informacyjnego, w którym informacja jest cenniejsza niż praca fizyczna, a na pozyskiwaniu, przetwarzaniu i udostępnianiu wniosków z tej analizy można zarobić znacznie lepiej niż na pracy własnych rąk. Wiedza i doświadczenie, często trudne do zdobycia, stają się nieporównywalnie cenniejsze niż klasyczne zdolności manualne i znajomość procedur wymagane od fizjoterapeutów.

Za bezpośrednie przyczyny pojawienia się podejścia eklektycznego uważa się:

1) w obszarze medycznym:

• wzrost znaczenia podejścia biopsychospołecznego (wymagającego uwzględnienia fizycznych, psychicznych i społecznych potrzeb pacjenta) w opiece zdrowotnej, ukierunkowanego na całościową terapię i rehabilitację pacjenta, a nie jedynie schorzenia,
• poszukiwanie nowych metod i technik podwyższających efektywność rehabilitacji,
• rozwój podejścia zorientowanego na pacjenta, jego możliwości, potrzeby i preferencje (patient-oriented therapy) oraz rozwiązanie jego konkretnych problemów funkcjonalnych (problem-solving approach),
• ciągle postępujący wzrost wykształcenia fizjoterapeutów, zarówno w obszarze kursów (więcej niż jednej metody, np. NDT-Bobath, PNF, Cyriax itp.), jak i w zakresie samodzielnego prowadzenia badań klinicznych, skutkujących wypracowaniem indywidualnego podejścia do pacjenta,
• umiejętność łączenia wybranych oddziaływań z poszczególnych metod i technik, również ze wsparciem ze strony rozwiązań technicznych [technologii wspierającej (assistive technology), będącej rozszerzeniem zaopatrzenia rehabilitacyjnego],
• świadomość ważności relacji pacjent – terapeuta oraz relacji rodzina/opiekunowie – terapeuta.

2) w obszarze społecznym:

• wzrost świadomości społecznej w zakresie podejścia holistycznego (całościowego) i możliwości współczesnej rehabilitacji,
• wzrost nacisku na odzyskiwanie przez pacjentów maksymalnej dostępnej sprawności funkcjonalnej,
• wzrost nacisku na podwyższenie jakości życia osób niepełnosprawnych, ciężko chorych i w podeszłym wieku,
• wzrost liczby takich osób, będący skutkiem nie tylko starzenia się społeczeństwa, ale również postępu medycyny i inżynierii biomedycznej (większa przeżywalność wcześniaków oraz ofiar schorzeń, zatruć i zdarzeń traumatycznych, przy braku gwarancji odzyskania pełnej sprawności).

3) w obszarze ekonomicznym:

• wzrost zamożności części społeczeństwa,
• rozwój niepublicznej służby zdrowia. 

Wydaje się, że katalizatorem rozwoju podejścia eklektycznego jest podejście Karela i Berty Bobathów. Stanowi ono cały otwarty na rozwój warsztat oddziaływań fizjoterapeutycznych ukierunkowany na indywidualne podejście do pacjenta. Badania prowadzone przede wszystkim w Wielkiej Brytanii pokazują, że znaczna część terapeutów metody NDT-Bobath, szczególnie tych z najdłuższym stażem, w oparciu o posiadaną wiedzę i doświadczenie wypracowuje własne podejście terapeutyczne. Wzrost efektywności terapii stymuluje dalsze poszukiwania terapeutów innych skutecznych technik i narzędzi, często zapożyczonych z innych metod. Powoduje to, że znaczna część fizjoterapeutów, również polskich, wykorzystuje podejście eklektyczne, nawet o tym nie wiedząc. Być może jednak uświadomienie sobie tego faktu spowoduje dalszy rozwój metody. 

Szanse

Podejście eklektyczne promuje twórcze, a nie proceduralne podejście do nowoczesnej rehabilitacji i fizjoterapii. Z tego powodu może stymulować zarówno zmiany w edukacji dyplomowej i podyplomowej fizjoterapeutów i innych specjalności medycznych, jak i rozwój nowych metodologii badań klinicznych i narzędzi diagnostycznych. Konieczność ciągłego dokształcania, lepsze wykorzystanie aktualnej wiedzy teoretycznej oraz praktyki klinicznej może jednak przynieść optymalne dopasowanie terapii do potrzeb konkretnego pacjenta i pełniejsze wykorzystanie zarówno możliwości pacjenta, jak i oddziaływań terapeutycznych. Elastyczność i adaptacja terapii jest możliwa również dzięki budowaniu relacji pacjent – fizjoterapeuta, która może przynieść zwiększone zaufanie i motywację pacjenta oraz jego rodziny/opiekunów.

Zagrożenia i ograniczenia

Podejście eklektyczne niesie ze sobą szereg zagrożeń, przede wszystkim dlatego, że wymaga większej wiedzy i doświadczenia i w związku z tym jest możliwe do efektywnego stosowania jedynie przez odpowiednio przygotowanych terapeutów i zespoły terapeutyczne. Jedn...