Kolejne rekordy, pokonane przeszkody, zdobyte medale i puchary… a do tego ta nieustanna walka z własnymi ograniczeniami, adrenalina i rywalizacja – czy nie za to właśnie kochamy sport? Każdy z nas może mieć inną motywację do treningu, inne cele oraz inne osiągnięcia. I chociaż uprawiamy różne dyscypliny, łączy nas pasja do tego, co robimy. Czasem jednak to właśnie ta pasja może stać się przyczyną problemów ze zdrowiem. Jest to szczególnie trudne, gdyż nie chcemy rezygnować z tego, co kochamy. Jednak nie wyobrażamy sobie życia ze stale doskwierającymi nam dolegliwościami. Niestety, niektórzy z nas mogą pewnego dnia stanąć przed takim wyborem. Żeby tego uniknąć, musimy reagować odpowiednio wcześnie. Nie czekajmy na etap wyboru między skrajnościami, czyli rezygnacją z regularnego uprawiania sportu a utratą komfortu życia.
POLECAMY
Jako sportowcy możemy być w grupie ryzyka zachorowania na chorobę zwyrodnieniową stawów. To właśnie to schorzenie kryje się pod tajemniczo brzmiącym skrótem „ChZS”. I to właśnie to schorzenie może nas wyeliminować z profesjonalnego uprawiania sportu.
R e k l a m a
Choroba zwyrodnieniowa stawów – co to takiego?
Choroba zwyrodnieniowa stawów, nazywana także chorobą degeneracyjną lub osteoartrozą, to najczęstsza choroba stawów, która prowadzi do niesprawności układu ruchu poprzez zaburzenie równowagi pomiędzy tworzeniem a degradacją chrząstki stawowej. W wyniku tego zaburzenia następuje rozmiękanie chrząstki, a z czasem dochodzi do jej ubytku, podczas gdy w zdrowym stawie mechanizmy odpowiadające za tworzenie i rozpad chrząstki pozostają w równowadze. Choroba zwyrodnieniowa stawów nierzadko bywa mylona z reumatoidalnym zapaleniem stawów – należy jednak podkreślić, że osteoartroza nie jest tym samym co reumatyzm. Co więcej, niektórym z nas może się mylnie wydawać, że choroba zwyrodnieniowa stawów występuje wyłącznie u ludzi starszych, którzy mają problemy z poruszaniem się ze względu na swój wiek. To nieprawda – choroba zwyrodnieniowa stawów może grozić nawet osobom aktywnym, w tym również zawodowym sportowcom. Dlaczego tak się dzieje? Jak to jest możliwe, że nawet osoby wysportowane są w grupie ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów? I jak odpowiednio zadbać o swoje stawy, będąc sportowcem?
Choroba zwyrodnieniowa stawów – czynniki ryzyka
Wśród czynników ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów możemy wymienić:
- uprawianie sportu (a zwłaszcza sportów wyczynowych) oraz wszelkie obciążenia i urazy powstałe po treningach,
- otyłość lub nadwagę,
- osłabienie mięśni otaczających staw,
- czynniki zawodowe (zarówno praca fizyczna, jak i praca biurowa w siedzącym trybie mogą sprzyjać powstaniu ChZS!),
- zaburzenia budowy stawu,
- płeć żeńską,
- czynniki genetyczne,
- starszy wiek.
Czynniki te teoretycznie wykluczają się na pierwszy rzut oka. Bo dlaczego zarówno nadwaga, jak i uprawianie sportu mogą przyczynić się do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów? Dzieje się tak, ponieważ u osób z nadwagą stawy są nadmiernie obciążane dodatkowymi kilogramami masy ciała. W efekcie dochodzi do osłabienia stawów i zwiększa się ryzyko zachorowania na osteoartrozę.
Sportowcy, mimo że najczęściej nie zmagają się z nadwagą, również są narażeni na chorobę zwyrodnieniową stawów. Nasze stawy nierzadko ulegają nadmiernemu obciążeniu podczas uprawiania sportu. Za długie i zbyt intensywne treningi, brak odpowiedniej przerwy na regenerację (przetrenowanie organizmu), bagatelizowanie bólu pojawiającego się podczas ćwiczeń, uprawianie sportów wyczynowych (ekstremalnych) – to wszystko sprawia, że stawy sportowców są stale narażone nie tylko na chwilowe kontuzje, lecz także na negatywne efekty długofalowe, np. w postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Zmianom zwyrodnieniowym ulegają głównie stawy biodrowe, kręgosłup oraz stawy kolanowe, czyli wszystkie te, które przenoszą duże obciążenia. Należy jednocześnie podkreślić, iż wtórna postać osteoartrozy dotyka nawet osób przed trzydziestym rokiem życia. Choroba zwyrodnieniowa stawów może zatem stanowić poważne ryzyko dla aktywnie trenujących. Jak w takim razie zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów ze stawami, kiedy jesteśmy osobami aktywnymi sportowo lub nawet zawodowymi sportowcami? Czy można odpowiednio zadbać o stawy podczas uprawiania sportu?
Pamiętajmy o przestrzeganiu zasad wymienionych w ramce na drugiej stronie, jeżeli pragniemy zmniejszyć ryzyko uszkodzenia lub przeciążenia stawów.
Jak dbać o stawy, uprawiając sport? Poznaj 8 zasad dbania o stawy dla trenujących!
Jeżeli chcemy odpowiednio zadbać o swoje stawy i zmniejszyć ryzyko zachorowania na osteoartrozę, powinniśmy przestrzegać kilku ważnych zasad:
- Rozgrzewka! Rozgrzanie mięśni oraz stawów podniesie bezpieczeństwo treningu i zmniejszy ryzyko urazów.
- Regeneracja! Pamiętajmy, aby unikać przetrenowania i robić odpowiednio długie przerwy między treningami – niestety, nawet zawodowcom zdarza się nadmiernie obciążać swój organizm zbyt częstymi ćwiczeniami, na czym cierpią między innymi stawy.
- Wzmacnianie! Wzmacnianie swoich mięśni (otaczających stawy) treningami, a także wzmacnianie całego organizmu zdrową i zbilansowaną dietą, wspiera funkcjonowanie naszych stawów!
- Intensywność! Odpowiednio dopasowana intensywność treningów do własnych możliwości jest bardzo ważna w profilaktyce stawów. Nawet jeśli mamy przypływ energii i chęci do kontynuowania treningu, zawsze starajmy się zachować zdrowy rozsądek – zbyt długi i zbyt intensywny trening może doprowadzić do przeciążenia stawów.
- Dopasowanie! Nieprawidłowo dopasowane obuwie treningowe może negatywnie wpłynąć na pracę naszych stawów! Starajmy się prawidłowo dobierać buty treningowe, najlepiej z pomocą profesjonalisty.
- Technika! Upewnijmy się, że wszystkie ćwiczenia wykonujemy prawidłowo! Nawet jako profesjonaliści korzystajmy czasem z treningów pod okiem ekspertów i stale aktualizujmy swoją wiedzę. Być może są drobne błędy w naszej postawie lub technice, których sami nie dostrzegamy – wystrzegajmy się zawodowej pychy i konsultujmy się z innymi zawodowcami!
- Reagowanie! Jeśli tylko poczujesz ból stawów podczas treningu, przerwij wysiłek. Kiedy pojawi się ból, nigdy nie trenuj dalej – jest to często łamana zasada przez profesjonalistów, którzy są mocno zdeterminowani do osiągania dobrych wyników. Pamiętajmy, że zbagatelizowane problemy ze stawami mogą w efekcie wyeliminować nas ze sportu na jakiś czas, a w skrajnych przypadkach nawet na stałe.
- Zakończenie! Prawidłowe zakończenie treningu również ma znaczenie dla naszych stawów. Pamiętajmy, aby pod koniec ćwiczeń zwolnić tempo oraz intensywność – stopniowanie wysiłku jest niezmiernie ważne!
Co jednak powinniśmy uczynić, jeżeli zdiagnozowano u nas chorobę zwyrodnieniową stawów, a pragniemy dalej ćwiczyć?
Choroba zwyrodnieniowa stawów a dalsze trenowanie
Ćwiczenia dla pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów są bardzo ważne. Dlaczego? Po pierwsze: nie można dopuścić do nadwagi, przez którą stawy będą dodatkowo obciążane. Po drugie: silne mięśnie, sukcesywnie budowane podczas treningów, pomagają w stabilizowaniu stawów i odciążają je, zwiększając zakres ruchomości. Osoby cierpiące na chorobę zwyrodnieniową stawów powinny zrezygnować jednak z nadmiernie obciążających treningów, stawiając na lekkie ćwiczenia aerobowe (np. aqua aerobik, nordic walking), uzgodnione z ortopedą, fizjoterapeutą oraz trenerem personalnym. Jeśli jesteśmy profesjonalistami, u których zdiagnozowano osteoartozę, to i tak powinniśmy korzystać z profesjonalnej pomocy, planując własne treningi. Pamiętajmy, aby nie bagatelizować swoich dolegliwości, nie przetrenowywać się i stale dopasowywać typ ćwiczeń oraz ich intensywność do kondycji stawów. Dostosowanie się z treningami do swoich problemów ze stawami może być szczególnie trudne dla osób, które wcześniej ćwiczyły zawodowo lub ekstremalnie. Warto jednak pamiętać, że lepiej jest mieć możliwość lekkiego ćwiczenia nawet w nowych dyscyplinach, a także komfortowego życia, niż być skazanym na mierzenie się z trudnościami w poruszaniu oraz życie z ciągłym bólem w ChZS.
Będąc profesjonalistami, którzy prowadzą pacjentów cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów, musimy pamiętać, jak ważne jest ich stałe motywowanie. Jeśli szukamy argumentów, pozwalających naszym podopiecznym z osteoartrozą regularnie trenować, zapoznajmy się z artykułem: Jak zmotywować się do ćwiczeń? Do walki z chorobą zwyrodnieniową stawów! (https://zdrowystaw.pl/jak-zmotywowac-sie-do-cwiczen-do-walki-z-choroba-zwyrodnieniowa-stawow/). Tak szeroki zakres argumentów pomoże nam w dotarciu do pacjentów cierpiących na ChZS i uświadomieniu im, jak ważne są systematyczne ćwiczenia w ich sytuacji.
O czym jeszcze pamiętać w kontekście treningów i swojej choroby?
Bardzo ważne jest, abyśmy przestrzegali zaleceń swojego fizjoterapeuty, trenera oraz lekarza. Lekarz może nam przepisać środki wspomagające walkę z chorobą zwyrodnieniową stawów. W osteoarterozie pacjentom przepisywany jest na przykład lek Piascledine, który nie tylko spowalnia rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów, lecz także pobudza produkcję kolagenu i odbudowę chrząstki stawowej oraz pozwala zmniejszyć ilość zażywanych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W stosowaniu środków medycznych przepisanych przez lekarza najważniejsza jest systematyczność. Pilnujmy jej, przyjmując zalecone leki. Może nam to pomóc nie tylko w komfortowym funkcjonowaniu, lecz także w coraz bardziej satysfakcjonującym trenowaniu!
