Droga do efektywnej terapii w procesie usprawniania. Zastosowanie metody integracji bilateralnej w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE)

Regularna aktywność fizyczna korzystnie wpływa na zdrowie, sprawność poznawczą oraz funkcje wykonawcze. U podstaw efektywności ćwiczeń leży kilka mechanizmów biologicznych na poziomie komórkowym. Należą do nich: uwalnianie białek, wzrost przepływu krwi przez tkankę mózgową, wzrost stężenia neuroprzekaźników oraz procesy neurogenezy. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wpływu metody integracji bilateralnej jako połączenia treningu fizycznego z poznawczym na grupę pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną. Przegląd najnowszych badań uwzględniających zależności między aktywnością fizyczną a sprawnością poznawczą pozwoli dogłębniej zobrazować znaczenie tych zależności dla rozwoju dziecka poddawanego terapii.
Przedstawione oddziaływania mogą być z powodzeniem stosowane również w pracy z pacjentami dorosłymi i seniorami. 

Aktywność fizyczna 

Literatura naukowa definiuje aktywność fizyczną na wiele sposobów, m.in. jako każdy ruch ciała wyzwalany przez mięśnie, który prowadzi do wydatku energetycznego [24] lub jako „ruch ciała człowieka, znajdujący swój wyraz w wydatku energii na poziomie powyżej tempa metabolizmu spoczynkowego” [24]. Intensywność wysiłku fizycznego ocenia się, stosując wskaźnik wielkości przemian metabolicznych (MET). Umiarkowana aktywność to wysiłek 3–6 MET (są to prace domowe, prace w ogrodzie, swobodna zabawa, spacer z psem itd.). Intensywna aktywność fizyczna to wysiłek powyżej 6 MET – taki wynik obrazuje bieganie, szybką jazdę na rowerze, gry sportowe czy ciężkie prace fizyczne [24]. Wojtasiak i wsp. przedstawiają podział na wysiłek o niewielkim, umiarkowanym i dużym obciążeniu na podstawie wartości tętna. Niewielkie obciążenie to skurcz serca od 110 do 130 razy na minutę, umiarkowane – serce kurczy się 150–160 razy na minutę, wysiłek o dużym obciążeniu – skurcze serca są zbliżone do maksymalnej częstości [27].
Zalecana przez WHO aktywność fizyczna w grupie dzieci i młodzieży (5–17 lat) powinna mieć charakter tlenowy, z umiarkowaną intensywnością, i trwać co najmniej 60 min każdego dnia. Podczas aktywności aerobowej organizm zużywa tyle tlenu, ile jest w stanie pobrać, a ćwiczenia mają niską i umiarkowaną intensywność [28]. Znacząco inne obciążenie obserwujemy w treningu interwałowym, czyli naprzemiennym, intensywnym wysiłku rozdzielonym krótkim odpoczynkiem. Jest on przykładem aktywności beztlenowych (szybki bieg na krótkim dystansie, trening stacyjny, tabata), ponieważ podczas przerwy osoby trenujące nie są w stanie obniżyć tętna do poziomu tlenowego [17].

Przegląd badań wpływu aktywności fizycznej na czynniki neurofizjologiczne

Współcześni rodzice są skupieni na stymulacji rozwoju umysłowego swoich dzieci. Już przedszkolaki uczestniczą w zajęciach rozwijających kreatywność, kształtujących sferę intelektualną i funkcje poznawcze. Często jednak odbywa się to z pominięciem swobodnej aktywności motorycznej. Ograniczenie spontanicznych zabaw ruchowych (szczególnie na świeżym powietrzu) w połączeniu ze zwalnianiem dzieci z obowiązkowych lekcji wychowania fizycznego, które w percepcji rodziców nie...