Kolano skoczka - metody lecznicze z punktu widzenia fizjoterapeuty

Staw ten ma skomplikowaną budowę anatomiczną, co powoduje, że jego poszczególne elementy składowe pełnią wiele ważnych funkcji. Należy również pamiętać, że każda jego struktura wewnątrzstawowa przyczynia się w dużej mierze do zapewnienia prawidłowej biomechaniki. Wnikliwe i gruntowne poznanie budowy stawu przekłada się w dalszym etapie na zrozumienie jego ogromnego znaczenia w codziennej aktywności.

Anatomia stawu kolanowego

Staw kolanowy jest największym stawem człowieka, charakteryzującym się skomplikowaną budową anatomiczną. Jest on stawem zawiasowo-obrotowym, bardzo narażonym na różnego rodzaju urazy ze względu na swoją złożoną strukturę anatomiczną i biochemiczną. Na jego prawidłową pracę wpływa doskonała współpraca wielu elementów kostnych, torebkowo-więzadłowych i mięśniowych [1]. Ze względu na swą skomplikowaną budowę i ukształtowanie powierzchni stawowych kolano jest stawem stabilnym. Stabilnością stawu kolanowego określa się zdolność do kontroli ruchomości stawu, na który działają różnorodne siły związane z wykonywanym ruchem. Każdy określony ruch w stawie kolanowym jest bacznie kontrolowany przez siły zewnętrzne wywołujące ruch i z tym ruchem związane oraz siły wewnętrzne ograniczające i stabilizujące ruchy kolana. Dokładna harmonia pomiędzy tymi zdefiniowanymi siłami zapewnia prawidłową funkcję stawu kolanowego.

Staw kolanowy jest stawem łączącym kość udową z kością piszczelową. Jego szkielet kostny stanowią: nasada dalsza kości udowej i nasada bliższa kości piszczelowej, które tworzą staw udowo-piszczelowy oraz rzepka formująca wraz z powierzchnią rzepkową kości udowej staw rzepkowo-udowy.

Stawy te obejmuje wspólna torebka stawowa tak, że przestrzenie międzystawowe obydwu stawów komunikują się bezpośrednio ze sobą. Nasada dalsza kości udowej ma kształt podobny do dwóch połączonych płóz (kłykieć boczny i przyśrodkowy kości udowej). Przestrzeń między kłykciami kości udowej nazywa się wcięciem międzykłykciowym. Dwie dość płaskie powierzchnie stawowe kłykci kości piszczelowej przedziela w linii środkowej wyniosłość międzykłykciowa [2]. Powierzchnie stawowe głowy kości udowej są kilkakrotnie większe od powierzchni panewki, dlatego aby zabezpieczyć stabilność stawu kolanowego wymagana jest obecność łąkotek [3]. W stawie kolanowym, wyróżnia się dwie łąkotki: przyśrodkową oraz boczną. Są to twory niezmiernie istotne dla zachowania prawidłowej funkcji stawu. Zbudowane są z chrząstki włóknistej, a w swojej mikrostrukturze z gęsto splecionych włókien kolagenowych ułożonych głównie okrężnie, a w mniejszym stopniu pionowo i promieniście. Ich podstawową funkcją jest stawianie oporu siłom rozciągającym, działającym na łąkotkę pod obciążeniem. Kolagen stanowi 60% suchej masy łąkotek, a 90% włókien kolagenowych to włókna typu I. U dorosłych unaczynione jest 10–30% zewnętrznej części łąkotki przyśrodkowej i 10–25% łąkotki bocznej. Dlatego rozróżnia się 3 strefy unaczynienia łąkotek: czerwoną w strefie czerwonej (1/3 zewnętrzna – unaczyniona), czerwoną w strefie białej (1/3 środkowa – przejściowa), białą w strefie białej (1/3 wewnętrzna – nieunaczyniona) [4].

Łąkotki stawu kolanowego dzielą jamę stawową na dwa piętra: górne i dolne. W pierwszym piętrze zachodzą głównie ruchy zgięcia i wyprostu, w drugim ruchy rotacyjne. W trakcie ruchów kolana łąkotki przesuwają się na kości piszczelowej – w trakcie prostowania do przodu, natomiast przy zgięciu do tyłu. Podążają również za ruchem obrotowym w stawie. Zależnie od zmiennego ciśnienia, jakie wywierają na nie powierzchnie stawowe podczas ruchów, łąkotki...