Urazy w obrębie stawu kolanowego. Diagnostyka uszkodzeń stawu kolanowego na potrzeby fizjoterapii

Częstość występowania urazów w obrębie stawu kolanowego ma tendencję wzrostową. Przyczyną tego jest rozwój motoryzacji, wzrost zainteresowania aktywnym spędzaniem wolnego czasu i coraz większa popularność sportów ekstremalnych. Tendencję wzrostową nieznacznie spowalnia społeczny nacisk na bezpieczeństwo sprzętów sportowych, profilaktykę urazów oraz odpowiednie dobieranie form treningowych [4]. 

Urazy stawu kolanowego dotyczą przeważnie sportowców oraz osób młodych i aktywnych fizycznie. Szczególnie narażoną grupą sportowców są piłkarze i narciarze [4]. 

Większość urazów kolana dotyczy aparatu więzadłowego. W obrębie udowo-piszczelowym uszkodzeniom ulegają łąkotki, więzadła poboczne piszczelowe oraz chrząstka stawowa. W obrębie rzepkowo-udowym przy mechanizmach powodujących zwiększenie przyparcia rzepki do powierzchni rzepkowej uda występują zespoły bocznego przyparcia rzepki, przeciążeniowe rozmiękanie chrząstki oraz nawykowe podwichnięcia i zwichnięcia rzepki. Urazy te stwierdza się przeważnie w kolanach z wadami rozwojowymi oraz w przypadku nieprawidłowości osi kolana w kierunku koślawości [5].

Rodzaje urazów stawu kolanowego

Uszkodzenia więzadłowe
Przeważnie uszkodzeniu ulega więzadło poboczne piszczelowe, następnie krzyżowe przednie i poboczne strzałkowe [4].

Szacuje się, że więzadło krzyżowe tylne jest uszkadzane rzadziej – w 3–5% przypadków wszystkich urazów więzadeł. Do uszkodzeń wielowięzadłowych stawu kolanowego dochodzi przeważnie w wyniku zwichnięcia kolana [6].

Zależnie od stopnia zaawansowania urazu wyróżnia się naciągnięcie, uszkodzenie z naderwaniem i całkowite zerwanie więzadła bocznego.

Podczas badania przedmiotowego uszkodzenie więzadeł pobocznych wykazuje bolesność uciskową przyczepów więzadłowych, brak objawów niestabilności, brak wysięku oraz brak bolesności podczas obciążania. Ból wywołuje ruch skręcania lekko ugiętego kolana. W przypadku naciągnięcia lub częściowego uszkodzenia więzadeł krzyżowych obserwuje się dolegliwości bólowe okolicy przedniego przedziału trudne do dokładnego zlokalizowania. Występuje bólowe ograniczenie ruchów [5]. 

Uszkodzenia więzadłowe w obrębie stawu kolanowego opisano w tabeli 1 [5–8].

Zwichnięcie
Do zwichnięcia najczęściej dochodzi w kolanach dysplastycznych (nieprawidłowościach w ukształtowaniu stawu rzepkowo-udowego) oraz w kolanach z niewielką koślawością. Według danych statystycznych zwichnięcia stawu kolanowego obejmują 0,02–0,2% wszystkich urazów ortopedycznych. Występują cztery razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Najczęściej ulegają samoistnej repozycji [9–12].

Zwichnięcie stawu kolanowego dość często wiąże się z powikłaniami naczyniowo-nerwowymi. Najczęstszym powikłaniem zwichnięć stawu kolanowego jest porażenie lub niedowład nerwu strzałkowego oraz uszkodzenie tętnicy podkolanowej. Szacuje się, że uszkodzenia nerwu strzałkowego występują w mniej więcej 10–40% zwichnięć, a tętnicy podkolanowej – w aż 64% przypadków [9, 13]. 

Większość zwichnięć przebiega z uszkodzeniem więzadeł krzyżowych, przynajmniej jednego więzadła pobocznego, więzadeł tylno-bocznego lub tylno-przyśrodkowego rogu kolana. Zwichnięciom towarzyszą również uszkodzenia łąkotki oraz uszkodzenia chrząstki i kości podchrzęstnej [14]. ...