Diagnostyka różnicowa stawu skokowego i stopy część 2

Dysfunkcje stopy i stawu skokowego definiowane jako odwracalne zaburzenia ślizgu powierzchni stawowej mogą dotyczyć praktycznie wszystkich stawów stopy i powstają jako konsekwencja urazu lub sumy mikrourazów, bardzo często jako następstwo zaburzeń osi biomechanicznej kości dolnej. Mogą objawiać się bólem lokalnym, utykaniem, ograniczeniem zakresu ruchu bez uchwytnych zmian zarówno wizualnie, jak i w badaniach obrazowych. W analizie gry stawowej opisywane są następujące dysfunkcje:

• przednia i tylna dysfunkcja kości strzałkowej – określana jako deficyt ruchu w płaszczyźnie strzałkowej, 
• dysfunkcja bloczka kości skokowej – określana czasem od pozycji kości piszczelowej w stosunku do bloczka jako piszczel przednia – jeżeli bloczek pozostaje w pozycji tylnej, lub piszczel tylna – gdy bloczek wysuwa się ku przodowi i ma deficyt ruchu w kierunku tylnym,
• dysfunkcja w ewersji stawu skokowego dolnego (w terminologii osteopatycznej tzw. kość skokowa w położeniu tylno-zewnętrznym) – określana jako deficyt kości skokowej do ruchu w kierunku inwersji, 
• dysfunkcja w inwersji stawu skokowego dolnego (w terminologii osteopatycznej tzw. kość skokowa w położeniu przednio-przyśrodkowym) – określana jako deficyt kości skokowej do ruchu w kierunku ewersji, 
• dysfunkcja piętowo-skokowa pronacyjna (w terminologii osteopatycznej tzw. pięta koślawa),
• dysfunkcja piętowo-skokowa supinacyjna (w terminologii osteopatycznej tzw. pięta szpotawa),
• dysfunkcja piętowo-sześcienna – określana jako kość sześcienna w pozycji pronacji,
• dysfunkcja skokowo-łódkowata – określana jako kość łódkowata w pozycji supinacji, 
• dysfunkcja łódkowato-sześcienna – określana jako obniżenie sklepienia sześcienno-łódkowatego (w żargonie osteopatycznym zwana płaskostopiem poprzecznym). 

Oczywiście w praktyce klinicznej rzadko mamy do czynienia z czystą dysfunkcją bez jakichkolwiek zmian zwyrodnieniowo-przeciążeniowych stawów, którym towarzyszą przykurcze mięśniowe (grupa mięśni strzałkowych) lub niewydolność mięśniowa (mięsień piszczelowy przedni i tylny) oraz densyfikacje torebkowo-więzadłowe. Niemniej jednak znajomość podstawowych dysfunkcji stopy pozwala czasem na spektakularne „wyleczenie” utykającego pacjenta poprzez zastosowanie odpowiedniej manipulacji stopy, co oszczędza pacjentowi niepotrzebnego poszerzania diagnostyki o badania obrazowe [1].

Wady wrodzone i rozwojowe

Z punktu widzenia praktyki fizjoterapeuty wady wrodzone i rozwojowe stopy można podzielić na łagodne, cofające się wraz z wiekiem samoistnie lub pod wpływem rehabilitacji i zaopatrzenia ortopedycznego oraz takie, które wymagają korekcji operacyjnej i dopiero w drugim etapie działań rehabilitacyjnych, w przeciwnym razie uniemożliwiłyby prawidłowy chód dziecka. 

Do grupy pierwszej można zaliczyć stopę przywiedzeniową – najczęstszą wadę ułożeniową stópek dziecięcych. Wada objawia się przywiedzeniem przodostopia w stosunku do stępu, jest najczęściej pochodzenia mięśniowego i cofa się pod wpływem delikatnych redresji i masażu lub wręcz samoistnie.

Podobnie łagodny przebieg ma stopa płasko-koślawa w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Bardzo często rodzice zaniepokojeni płaską stopą u cztero-, pięciolatka podejmują niepotrzebne działania w kierunku wprowadzania wkładek ortopedycznych. Tymczasem w tym okresie stopa pozostaje fizjologicznie płaska ze względu na obfitą podściółkę tłuszczową, a jedyne, o co należy zadbać, to sztywny zapiętek w obuwiu dziecka. Dopiero wada powodująca wyraźną koślawość pięty u sześcio-, siedmiolatka lub dolegliwości bólowe wynikające najczęściej z przykurczu ścięgien strzałkowych i ich konfliktowania z kostką boczną wymagają wprowadzenia wkładek ortopedycznych,...