Kompleks kręgosłup – miednica – kończyny dolne

Wady postawy ciała są powszechnie rozpoznawane wśród dzieci i młodzieży. Mogą one występować w postaci m.in. postawy lordotycznej, nieprawidłowej osi kończyn dolnych czy też wad stóp [1]. Fizjoterapia jest często skoncentrowana tylko na obszarach, w których stwierdzono zaburzenie. Należy jednak pamiętać, że układ ruchu człowieka to złożony łańcuch kinematyczny, którego poszczególne segmenty wpływają na siebie wzajemnie [2]. Można się więc spodziewać, że zmiany położenia lub funkcji w obrębie kręgosłupa, miednicy lub kończyn dolnych będą wywoływać wzajemne reakcje. 

Rozpoznanie tych zależności wymaga od fizjoterapeutów spojrzenia na układ ruchu nie przez pryzmat koncepcji pojedynczego mięśnia czy stawu, ale zespołu powiązanych biomechanicznie elementów. Umiejętność trafnego rozpoznania istniejących powiązań i dobór na ich podstawie odpowiedniego postępowania terapeutycznego jest podstawą funkcjonalnej fizjoterapii. 

Celem pracy jest przedstawienie funkcjonalnych zależności między kręgosłupem, miednicą a kończynami dolnymi oraz możliwości ich wykorzystania w terapii dzieci i młodzieży z wadami postawy ciała.

Koncepcje funkcjonalne

Funkcjonalne spojrzenie na układ ruchu człowieka znajduje odzwierciedlenie w licznych koncepcjach przedstawiających wzajemne powiązania poszczególnych jego elementów [3–5]. Znana od ponad 40 lat koncepcja integracji strukturalnej zakłada, że każda zmiana położenia jednego segmentu układu ruchu pociąga za sobą zmiany ustawienia w segmentach sąsiednich [4]. Cook [6] przedstawił koncepcję stabilność/mobilność, zgodnie z którą każdy z segmentów układu ruchu ma przypisaną dominującą funkcję związaną z utrzymaniem stabilności bądź odpowiedniej ruchomości, a jej zaburzenie prowadzi do zmiany funkcji segmentów sąsiednich. Zaproponowane przez Sahrmann [7] pojęcie „względna gibkość” również sugeruje, że zwiększenie lub zmniejszenie ruchomości w jednym segmencie układu ruchu będzie prowadziło do kompensacyjnej reakcji w segmentach sąsiednich.