Leczenie osteopatyczne opony twardej rdzeniowej wysokiego odcinka szyjnego

Słowa kluczowe
Opona twarda rdzenia kręgowego (dura mater spinalis), więzadło czaszkowe opony twardej rdzeniowej (lig. craniale durae matris spinalis),
mięsień prosty głowy, tylny mniejszy (m. rectus
capitis posterior minor), więzadło karkowe (lig. nuchae), więzadła międzykolcowe opony twardej (ligg. interspinalia durae matris), więzadła żółte (ligg. flava), więzadło podłużne tylne (lig. longi-tudinale posterius), więzadło ząbkowane (lig. denticulatum), pochewki opony twardej (vaginae radiculares)

Wzajemne powiązania opony twardej z innymi strukturami są kompleksowe w przypadku wysokiego odcinka szyjnego kręgosłupa. Mają one istotne znaczenie kliniczne i są wyraźnie odmienne od połączeń anatomicznych występujących w pozostałych odcinkach kręgosłupa. Po okresie rozwoju płodowego regularnie występują przede wszystkim więzadła szczytowo-oponowe i krzyżowe i to one służą stabilizacji worka oponowego [37]. W obszarze otworu wielkiego – w przeciwieństwie do czaszki – opona twarda rdzeniowa dzieli się w taki sposób, że występuje w niej przestrzeń nadtwardówkowa, umożliwiająca zachodzenie ruchów ślizgowych pomiędzy oponą a kręgosłupem (działanie sił ścinających), natomiast opona twarda mózgowia przechodzi w głębiej położoną, wewnętrzną blaszkę opony rdzeniowej. Zewnętrzna blaszka okostnowa (listek okostnowy) czaszki tworzy okostną trzonów kręgów. Przestrzeń nadtwardówkowa, wypełniona tkanką tłuszczową i łączną, zawiera sploty żylne kręgowe wewnętrzne. W górnym odcinku szyjnym kręgosłupa nadtwardówkowa tkanka tłuszczowa jest jedynie słabo rozwinięta [8].

Ogólne wskazówki terapeutyczne

Na początku przytoczone zostaną wskazówki terapeutyczne mające zastosowanie przy wykonywaniu omawianych dalej technik.

1. W większości przypadków na początku terapii wskazane jest wyciszenie pacjenta, poprzez obniżenie napięcia układu współczulnego i doprowadzenie do możliwie optymalnego w danym momencie zrównoważenia układu autonomicznego. Spowalniające zasady pracy terapeutycznej wysuwają się w tym przypadku na pierwszy plan.
2. W przypadku wszystkich zaprezentowanych technik istotne jest, aby terapeuta nie koncentrował się na przenikaniu w głąb struktury, lecz pozwolił, by to struktury same zaczęły reagować.
3. Aby ułatwić sobie to zadanie, osteopata nie powinien odczuwać wzorców napięciowych tkanek tylko ręką wykonującą palpację, lecz powinien wspomagać się także całym układem proprioceptywnym własnego ciała, podążać za wzorcami napięciowymi i w miarę możliwości wzmacniać je.
4. W takim przypadku, przy ciągle powtarzającej się dynamice taktowej, jedynie owa powtarzalność znika z pola percepcyjnego terapeuty, natomiast on sam w stanie rozluźnienia oczekuje na nową dynamikę tkankową.
5. Podczas wykonywania każdej techniki uwaga nie powinna spoczywać jedynie na związku wytworzonym między terapeutą a leczoną tkanką, lecz jednoczasowo obejmować także okoliczne tkanki (lokalne i regionalne), cały organizm, a także pole wokół ciała. Równocześnie jest ona zatem skierowana w dal.
6. W zależności od indywidualnego przypadku w procesie terapeutycznym mogą także zostać zintegrowane – niebędące przedmiotem niniejszego artykułu – wzorce dynamiki rozwojowej czy też współzależności i współoddziaływania emocjonalne [31].
7. Zazwyczaj pod koniec terapii adresowanej do konkretnych struktur zalecane jest przeprowadzenie technik integrujących, takich jak np. terapia trzech linii środkowych według Hedde’a [31].

Rys. 1. Trzy poziomy przyczepów więzadła czaszkowego opony twardej rdzeniowej (©Stefanie Lenk, www.medicalartandgraphics.com)

Techniki terapeutyczne

Więzadła czaszkowe opony twardej rdzenia kręgowego
Według Lanza [29] opona twarda jest czaszkowo przymocowana głównie za pośrednictwem następujących struktur (rys. 1):

• od strony brzusznej do części podstawnej kości potylicznej poprzez więzadło poprzeczne kręgu szczytowego oraz przez więzadło podłużna tylne,
• od strony grzbietowej do okostnej łuski kości potylicznej oraz do łuku dźwigacza i obrotnika,
• od strony bocznej do stawu szczytowo-potyliczego i szczytowo-obrotowego. W przeciwieństwie do Upledgera [51] autor artykułu był w stanie odnaleźć jedynie niestale występujące połącznia z trzonem trzeciego kręgu odcinka szyjnego [33, 34].

Pacjent znajduje się w leżeniu tyłem, terapeuta ustawiony od strony głowowej.

Ułożenie rąk
Dla poziomu górnego:

• Palec wskazujący i środkowy jednej ręki przyśrodkowo przy brzegu dolnym k...