Osteoartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów, prowadzi do niesprawności układu ruchu. Szacuje się, że już u około 80% pacjentów po 50. roku życia można stwierdzić zmiany zwyrodnieniowe. To częste schorzenie odpowiada za upośledzenie funkcjonowania chrząstki stawowej, której rola polega na minimalizowaniu obciążeń oraz ochronie kości. W zdrowym organizmie chrząstka z jednej strony ulega stałym odkształceniom oraz ścieraniu, a z drugiej jest chroniona – aby nie doszło do jej całkowitej degradacji, w stawie zachodzą procesy stymulujące jej odbudowę. W zdrowym stawie mechanizmy, które odpowiadają za tworzenie i rozpad chrząstki, pozostają w równowadze, podczas gdy w chorobie zwyrodnieniowej stawów dochodzi do zakłócenia współistniejących procesów tworzenia oraz degradacji chrząstki stawowej. W wyniku tych zaburzeń następuje proces rozmiękania chrząstki, który w efekcie prowadzi do jej ubytku.
REKLAMA
Objawy początku choroby
Czy da się zauważyć początek choroby zwyrodnieniowej stawów? Niestety nie. Osteoartroza może przebiegać bezobjawowo, powodując stopniowe uszkodzenie chrząstki stawowej i prowadząc w konsekwencji do znacznego upośledzenia budowy, a także funkcji objętego zwyrodnieniem stawu (między innymi dlatego tak ważne jest zapoznanie się z czynnikami ryzyka osteoartrozy, co można zrobić, zapoznając się z artykułem na stronie internetowej: https://zdrowystaw.pl/choroba-zwyrodnieniowa-stawow-czy-jestem-w-grupie-ryzyka/). To właśnie z tego powodu pojawiają się dolegliwości bólowe i zmniejszenie zakresu ruchomości stawu. W efekcie pacjent trafia do gabinetu lekarskiego, a następnie na fizjoterapię. Najczęściej właśnie wtedy zaczyna też na własną rękę szukać metod wspomagających leczenie.
Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów
Wśród sposobów leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów możemy wyróżnić metody farmakologiczne, chirurgiczne oraz niefarmakologiczne. Pierwsza z nich obejmuje najczęściej podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, paracetamolu lub leków z grupy SYSADOA, do których należy np. Piascledine (zwiększa wydzielanie kolagenu oraz pozostałych składników budujących chrząstkę, jednocześnie hamując rozwój procesu zapalnego). Leczenie chirurgiczne polega natomiast na zastosowaniu endoprotezy lub zabiegów artroskopowych. Ostatnia grupa, czyli metody niefarmakologiczne, to właśnie te, które można z powodzeniem zaproponować swoim pacjentom – o dwóch pierwszych zawsze decyduje lekarz.
Niefarmakologiczne metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów
Otyłość i nadwaga to rosnący problem w Polsce i na świecie (a także jeden z czynników ryzyka osteoartrozy), którego zwalczanie powinno być podstawową metodą wspomagającą fizjoterapię. Warto wspierać pacjenta w procesie chudnięcia, nie tylko rekomendując mu odpowiednie ćwiczenia, lecz także udzielając podstawowych wskazówek dietetycznych – w razie potrzeby można je znaleźć na specjalistycznych portalach, takich jak na przykład zdrowystaw.pl, gdzie został zamieszczony artykuł na temat diety w chorobie zwyrodnieniowej stawów (https://zdrowystaw.pl/dieta-w-chorobie-zwyrodnieniowej-stawow/). Chorego dobrze jest także skierować do zaufanego dietetyka w celu ustalenia indywidualnej diety, odpowiadającej jego wszystkim potrzebom. Istotne jest również mobilizowanie do aktywnego stylu życia i zalecenie optymalnej formy ruchu. Mogą to być na przykład zajęcia dodatkowe na basenie lub nordic walking, wszystko zależy jednak od indywidualnej sytuacji zdrowotnej, predyspozycji i preferencji.
Pacjentów pragnących rozpocząć regularne treningi na siłowni można też skierować do dobrego trenera personalnego, który dostosuje plan treningowy do ich kondycji i przede wszystkim uwzględni w tym planie proces leczenia osteoartrozy. Wprowadzenie większej dawki ruchu do swojego życia i regularne ćwiczenia jednak nie zawsze wystarczają lub są najlepszą rekomendacją w danym czasie – część pacjentów robi postępy wolniej lub ich choroba jest na bardziej zaawansowanym etapie, przez co takie działania będą możliwe dopiero po jakimś czasie. Takim podopiecznym warto zatem zaproponować inne metody wspomagające rehabilitację.
Ciepłe lub zimne okłady jako sposób wspomagający rehabilitację pacjentów z osteoartrozą
Niefarmakologiczną metodą pomocną w łagodzeniu bólu stawów są ciepłe lub zimne okłady, które chwilowo pomagają w walce z dolegliwościami, a także są proste do samodzielnego przygotowania. Rekomendując ich stosowanie, należy zaznaczyć, że okładu nie należy nakładać bezpośrednio na skórę. Warto także doradzić wybór konkretnego typu okładu i ustalić, jak często podopieczny powinien go stosować. Tak proste rozwiązanie, jakim są okłady, nierzadko z powodzeniem przynosi chwilowe poczucie ulgi, co często jest szczególnie pożądanym efektem u pacjentów z nasilonymi objawami bólowymi, zażywającymi duże ilości środków przeciwbólowych.
Kąpiele lecznicze w chorobie zwyrodnieniowej stawów – metoda wspierająca proces leczenia
Innym sposobem wspierającym proces rehabilitacji są kąpiele lecznicze. Takich kąpieli cierpiący na osteoartrozę może zażywać we własnym domu i chociaż te domowe nie zastąpią profesjonalnych kąpieli uzdrowiskowych, wykonywanych pod okiem ekspertów w przystosowanym do zabiegów leczniczych ośrodku, to jednak mogą wspomóc walkę z bólem wywołanym przez chorobę zwyrodnieniową stawów. Do najczęściej używanych składników domowych kąpieli leczniczych należy między innymi sól jodowo-bromowa. Częstość odbywania kąpieli i rodzaj stosowanych substancji warto ustalić z pacjentem jeszcze przed
rozpoczęciem stosowania tej metody. Należy także poprosić pacjenta o dodatkową konsultację lekarską – zwłaszcza jeśli planuje używać olejków eterycznych lub kombinacji różnych wywarów ziołowych. Więcej na temat kąpieli leczniczych w chorobie zwyrodnieniowej stawów można przeczytać w artykule Kąpiele lecznicze w chorobie zwyrodnieniowej stawów na stronie: https://zdrowystaw.pl/kapiele-lecznicze-w-chorobie-zwyrodnieniowej-stawow/.
Stosowanie specjalnych uchwytów lub podpórek
Pacjentom z bardzo zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stawów warto zasugerować zainstalowanie w wybranych miejscach w domu specjalnych uchwytów, które ułatwiają wstawanie. Takie uchwyty wspomogą tę nierzadko trudną czynność, podczas której część chorych odczuwa wzmożony ból. Alternatywą dla uchwytów ułatwiających wstawanie, których instalacja wymaga jednak ingerencji w domową przestrzeń, są specjalne, ruchome podpórki. Zastosowanie takich rozwiązań często odciąża najbliższych, gdyż zwiększa zakres samodzielności pacjenta, a tym samym dodaje mu więcej pewności siebie. W przypadku pozytywnego przebiegu leczenia i postępów ruchomą podpórkę można sprzedać, odzyskując tym samym część środków przeznaczonych na jej zakup.
Ważne detale
Rekomendując pacjentom cierpiącym na osteoartrozę poszczególne metody wspierające fizjoterapię, warto zwracać uwagę również na detale, o których chorzy najczęściej ani nie wspominają, ani o które nie pytają. Być może ich dolegliwości bólowe nasila nieprawidłowo dobrane obuwie, którego zmiana sprawi, że efekty leczenia będą szybciej odczuwalne? O tym, jak prawidłowo dobrać obuwie w chorobie zwyrodnieniowej stawów, można przeczytać w artykule Choroba zwyrodnieniowa stawów a dobór właściwego obuwia na stronie: https://zdrowystaw.pl/choroba-zwyrodnieniowa-stawow-a-dobor-wlasciwego-obuwia/.
A może to bezzasadnie noszony stabilizator, który pacjent zakupił bez konsultacji z lekarzem, taśma, wkładka lub opaska uciskowa, którą postanowił nosić bez zasięgnięcia specjalistycznej opinii? Takich pytań często nie obejmuje podstawowy wywiad, dlatego warto je zadać już podczas sesji. Pacjenci nierzadko próbują szukać rozwiązań na własną rękę, sięgając po specjalne gadżety i środki wspomagające proces leczenia. Niestety – nie zawsze są to zasadne wybory, dlatego warto je weryfikować, udzielając chorym profesjonalnego wsparcia na każdym etapie fizjoterapii.
Należy też pamiętać, że prawidłowo dobrane i systematycznie stosowane formy wsparcia procesu leczenia oraz rehabilitacji pozwolą osobom cierpiącym na chorobę zwyrodnieniową stawów szybciej powrócić do swobodnego poruszania się i życia bez bólu. Ważna jest także równowaga psychofizyczna, dlatego warto przypominać swoim pacjentom, aby zawsze potrafili znaleźć czas na relaks. Leczenie osteoartrozy, rehabilitacja i korzystanie z metod wspomagających te procesy są bardzo ważne, jednak odpoczynek i poświęcanie się swoim ulubionym zajęciom bez stałego myślenia o chorobie również jest istotne.
Bądźmy dla swoich podopiecznych nie tylko wsparciem w kwestii profesjonalnego leczenia oraz autorytetem udzielającym dobrych, eksperckich porad prozdrowotnych, lecz także osobami pokazującymi, że chwile przyjemności i relaks również są potrzebne w życiu każdego człowieka.
