Pacjent po zabiegu chirurgicznym – suplementacja jako wsparcie rehabilitacji

Wdzisiejszych czasach coraz powszechniejsze jest wykonywanie zabiegów chirurgicznych. Jednak do XIX w. chirurgia nie była uznawana nawet za dział medycyny. Od tamtego czasu na uniwersytetach zaczęły pojawiać się specjalizacje chirurgiczne, a sama chirurgia zaczęła się coraz bardziej rozwijać. Jest to dziedzina medycyny, która zajmuje się leczeniem operacyjnym. Zabiegami chirurgicznymi nazywa się wszystkie zabiegi na narządach oraz tkankach ciała, które służą poprawie stanu zdrowia bądź są postępowaniem diagnostycznym. Każdemu zabiegowi chirurgicznemu towarzyszy celowe uszkodzenie niektórych tkanek, które utrudniają dostęp do konkretnej okolicy zabiegowej. Po każdym zabiegu chirurgicznym w obrębie operowanej okolicy powstają blizny. Są to zmiany skórne typowe dla uszkodzenia skóry właściwej. Takie blizny powstają również na tkankach podskórnych, które w trakcie zabiegu uległy uszkodzeniu [14].
Po każdym zabiegu chirurgicznym każdego pacjenta czeka odpowiednio dobrana rehabilitacja. Niekiedy można ją rozpocząć dopiero po zagojeniu się rany, dlatego istotne jest, aby proces gojenia nie był niczym zaburzony oraz przebiegał możliwie jak najszybciej.
 

R e k l a m a

Niezbędna rehabilitacja po zabiegu chirurgicznym

Po każdym zabiegu chirurgicznym niezbędna jest rehabilitacja pacjenta. Niezależnie do tego, czy operacja dotyczyła większych, czy mniejszych obszarów, niestety po zabiegu zalecany jest odpoczynek, aby nie doprowadzić do uszkodzenia rany pooperacyjnej. 
Proces gojenia się rany przebiega w trzech etapach: 

• Faza zapalna – okres oczyszczania się rany (48–72 godziny). W wyniku każdego przerwania ciągłości skóry powstaje reakcja zapalna oraz pojawia się wysięk. Wynaczynieniu ulegają granulocyty, limfocyty, monocyty, przeciwciała osocza oraz dochodzi do wytworzenia się cytokinin oraz chemokin. Rana wytwarza naturalny opatrunek, który nazywa się skrzepem.
• Faza ziarninowania – trwająca od trzech do sześciu tygodni. Podczas tej fazy następuje zmniejszenie wysięku i stanu zapalnego. Ubytek w tkance zostaje uzupełniony ziarniną.
• Faza dojrzewania – przebudowa oraz bliznowacenie tkanki trwające od trzech tygodni. Rana ulega przebudowie poprzez uporządkowanie struktury kolagenu. Ostateczny kształt blizna osiąga po 12 miesiącach, ale jej przebudowa może trwać do kilku lat [8–11].

Wszystkie te procesy przebiegają identycznie we wszystkich przypadkach powstawania blizny, lecz efekty kosmetyczne oraz czynnościowe mogą być bardzo zróżnicowane. Wszystko zależy od takich czynników jak: 

• rodzaj i wielkość rany,
• ogólny stan pacjenta,
• umiejscowienie uszkodzenia,
• sposób zamknięcia rany [1–3].

Zdrowa rana pooperacyjna, w przypadku gdy nie doszło do jej zakażenia, po mniej więcej dwóch tygodniach powinna być gotowa do usunięcia szwów. Ten proces może być krótszy bądź dłuższy, w zależności od rodzaju szwów, a także wielkości i umiejscowienia rany. Przez ten okres aż do zdjęcia szwów zaleca się ograniczenie aktywności, aby zapobiec rozerwaniu szwów oraz powstaniu otwartej rany. Już wtedy można rozpocząć odpowiednie zabiegi rehabilitacyjne, które przyspieszą gojenie się rany i pozwolą na wprowadzenie pracy manualnej z blizną oraz wdrożenie ćwiczeń mających przywrócić sprawność po przebytym zabiegu. Aby wspomóc rehabilitację, zaleca się stosowanie na każdym z jej etapów suplementów mających na celu przyspieszenie regeneracji tkankowej. Kompleksowym suplementem, który wpłynie na poprawę i przyspieszenie regeneracji tkankowej, jest ALAnerv ON.

Zabiegi fizykoterapeutyczne
Zabiegi fizykoterapeutyczne, które stosuje się, aby wspomóc gojenie się ran, to najczęściej: 

• zabiegi z zakresu światłolecznictwa, które pobudzają ziarninowanie oraz poprawiają mikrokrążenie (światło spolaryzowane, ledoterapia),
• zabiegi z zakresu elektroterapii w celu pobudzenia ziarninowania oraz naskórkowania,
• zabiegi z zakresu magnetoterapii, które mają za zadanie poprawić mikrokrążenie, aby przyspieszyć pierwszą fazę gojenia się rany oraz w celu poprawienia trofiki skóry,
• laseroterapia w celu pobudzenia skóry do szybszej regeneracji,
• korzystanie z komory barycznej mające na celu działanie antybakteryjne oraz zwiększenie produkcji kolagenu [4, 7].

Opracowywanie blizny
W procesie regeneracji oraz powstawania prawidłowej blizny ważna jest praca manualna z nią oraz okolicznymi tkankami, która przeciwdziała powstawaniu zrostów. Pracę manualną najlepiej rozpocząć po mniej więcej trzech tygodniach od założenia szwów, jeśli zostały one uprzednio ściągnięte. Do tego momentu dopuszcza się jedynie pośrednią i delikatną pracę z okolicznymi tkankami. 
Blizny potrafią skutecznie ograniczać ruchomość tkanek miękkich poprzez oddziaływanie na napięcie powięzi. Nowo powstałe blizny są łatwiejsze do uruchomienia, lecz wiek blizny nie wpływa na możliwości jej uwolnienia. 
Prawidłowe opracowanie blizny należy rozpoczynać od przesuwania w wielu kierunkach tkanek, które ją otaczają. Jest to technika powierzchowna, która ma na celu uwolnienie restrykcji skórnych. 
Kolejną bezpieczną formą pracy z blizną jest rolowanie skóry – poprawia ukrwienie oraz mobilność opracowywanego obszaru. 
Inną metodą pośrednią pracy z blizną będzie masaż klasyczny, którego elementy głaskania czy rozcierania mogą być stosowane samodzielnie przez pacjenta w domu przez mniej więcej dwa–trzy tygodnie dwa razy dziennie [5, 11–13].
Kolejnym krokiem po przygotowaniu tkanek do pracy jest praca bezpośrednia na bliźnie. Warunkiem rozpoczęcia takiej pracy jest całkowite zasklepienie rany oraz brak objawów zapalenia. Bezpośrednio na linii blizny wykonuje się wielokierunkowe przesuwanie oraz rolowanie skóry. 
Kolejną techniką jest tzw. łamanie blizny. Podczas tej pracy odkształca się bliznę palcami do esowatego kształtu. Przy tej technice może dochodzić do zwiększenia ciepła opracowywanej okolicy oraz swędzenia czy pieczenia. Te odczucia towarzyszą zwiększonemu przekrwieniu oraz rozrywaniu zrostów łączących skórę z powięzią [13]. 
Ostatnią techniką, którą można opracowywać bliznę w celu jej zmiękczenia oraz żeby przeciwdziałać nadbudowie tkanki, jest rozcieranie. Polega ono na wykonywaniu kolistych ruchów palcami jednej ręki i rozcieraniu dość intensywnie linii cięcia. Tę technikę pacjent może wykonywać samodzielnie w domu. 

Aktywność fizyczna
Bardzo ważnym etapem rehabilitacji jest powrót pacjenta do aktywności fizycznej. Do procesu rehabilitacji należy włączyć ćwiczenia wzmacniające osłabioną zabiegiem okolicę, które można zaczynać wdrażać po zdjęciu szwów. Etapy rehabilitacji ruchowej oraz ćwiczenia, jakie można tu zastosować, są bardzo zróżnicowane w zależności od rodzaju oraz miejsca umiejscowienia rany. Bardzo ważne jest, aby ten proces wspomagać odpowiednią suplementacją, która szybciej pozwoli na powrót do normalnego funkcjonowania. 

Suplementacja wspierająca rehabilitację 

Podstawowym suplementem, który może wspomóc proces rehabilitacji, jest ALAnerv ON. Jest to suplement diety skutecznie zmniejszający stan zapalny, przyspieszający regenerację, która jest bardzo ważna na każdym z etapów rehabilitacji, oraz redukujący dolegliwości bólowe. Zawiera składniki korzystnie wpływające na funkcjonowanie układu nerwowego. Jest to preparat złożony, w skład którego wchodzą głównie witaminy: witamina B6 (pirydoksyna), witamina E (tokoferol), witamina B5 (kwas pantotenowy), witamina B2 (ryboflawina), witamina B1 (tiamina) oraz selen, kwas gamma-linolenowy i kwas alfa-liponowy. Jest to produkt wzbogacony w składzie o honokiol. 
Witaminy z grupy B są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, niezbędne w przebiegu procesów krwiotwórczych oraz wielu przemian metabolicznych i energetycznych. Wspomagają utrzymanie sprawności umysłowej, funkcji poznawczych (pamięć i kojarzenie), pomagają zredukować zmęczenie i znużenie. Ich niedobory mogą powodować zaburzenia wytwarzania osłonki mielinowej i przewodzenia impulsów nerwowych. Selen oraz witamina E ograniczają szkodliwe działanie wolnych rodników i chronią komórki przed skutkami stresu oksydacyjnego. Selen i witamina E wzajemnie nasilają swoje działanie przeciwutleniające. Powinny być stosowane jako uzupełnienie codziennej diety w składniki korzystnie wpływające na komórki nerwowe.
Kwas alfa-liponowy to związek organiczny z grupy nasyconych kwasów tłuszczowych. Posiada właściwości antyoksydacyjne i chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i nadtlenków, zapobiega utlenianiu nienasyconych kwasów tłuszczowych, ochrania strukturę błon komórkowych. Przyczynia się do odtworzenia zredukowanych postaci innych przeciwutleniaczy, przywracając ich aktywność antyoksydacyjną. Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego oraz redukuje stan zapalny [18].
Kwas gamma-linolenowy należy do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6. Wraz z kwasami omega-3 wchodzi w skład fosfolipidów mózgu. Jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Wzmacnia spójność skóry właściwej, powoduje zmniejszenie stanu zapalnego, przyspiesza regenerację tkanek oraz poprawia nawilżenie naskórka [15, 16].
Honokiol jest bioflawonoidem pozyskiwanym z kory roślin z rodzaju Magnolia. Liczne badania wykazują, iż honokiol posiada działanie antyarytmiczne, przeciwpłytkowe, przeciwzapalne, hamujące angiogenezę, przeciwnowotworowe, anksjolityczne, antyoksydacyjne oraz ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu [17].
Zatem podsumowując – składniki ALAnerv ON poprawiają jakość gojącej się skóry, funkcję uszkodzonych podczas zabiegu włókien nerwowych, zmniejszają stan zapalny oraz wspomagają jakość snu, co jest istotne podczas regeneracji wracającego po zabiegu do sprawności organizmu.
Składniki suplementu w zalecanych dawkach nie wywołują efektów niepożądanych, nawet podczas długiej kuracji. Wskazane jest jednak zachowanie ostrożności w przypadku osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące. Kwas alfa-liponowy może nasilać efekt hipoglikemiczny równolegle stosowanych leków, dlatego przed zażyciem ALAnerv oraz ALAnerv ON należy skonsultować się z lekarzem. 

Piśmiennictwo

1. Dąbrowiecki S. Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran. Polska Medycyna Paliatywna 2003; 2: 4.
2. Taradaj J., Kostur R. Profilaktyka leczenia odleżyn. Rehabil Prakt 2006; 2: 31–32. 
3. Mikołajczewska E. Miejsce fizjoterapii w zapobieganiu i leczeniu ran odleżynowych. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2010; 3: 54–56.
4. Gałczyk M., Van Damme-Ostapowicz K. Fizjoterapia w trudno gojących się ranach. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2016; 2 (47): 180–183.
5. Żaba R. Patogeneza i leczenie bliznowców oraz przerośniętych blizn. Przegl Dermatol 2001; 3: 271–277.
6. Nouri K., Jimenez G.P., Harrison-Balestra C. et al. 585-nm pulsed dye laser in the treatment of surgical scars starting on the suture removal day. Dermatol Surg 2003; 29: 65–73.
7. Wiecheć M., Bauer A. Przewodnik metodyczny po wybranych zabiegach fizykalnych. Wyd. 3. Markmed Rehabilitacja. Wrocław 2012.
8. Książek-Czekaj A., Bąbik K., Wiecheć M. Leczenie blizn. Praktyczna Rehabilitacja i Fizjoterapia 2018; 12: 16–22.
9. Zurada J.M., Kriegel D., Davis C.D. Topical treatments for hypertrophic scars. J Am Acad Dermatol 2006; 55: 1024–1031. 
10. Chipev C.C., Simon M. Phenotypic differences between dermal fibroblasts from different body sites determine their responses to tension and TGF-beta1. BMC Dermatol 2002; 2: 13.
11. Wawryków A., Korabiusz K., Torbé D. et al. Scar after caesarean section – possibilities of physiotherapy. Journal of Education, Health and Sport 2017; 7 (7): 629–639. 
12. Takamura Y., Miyauchi A., Tomoda C. Stretching exercises to reduce symptoms of postoperative neck discomfort after thyroid surgery: prospective randomized study. World J Surg 2005; 29 (6): 775–759.
13. Manheim C.J. Rozluźnianie mięśniowo-powięziowe. WSEiT. Poznań 2011.
14. Noszczyk W. (red.). Zarys dziejów chirurgii polskiej. PWN. Warszawa 1989.
15. Achremowicz K., Szary-Wrost K. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2005; 3 (44): 23–35.
16. Bojarowicz H., Woźniak B. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Probl Hig Epidemiol 2008; 89 (4): 471–475.
17. Kochanowski J. Honokiol – potencjalne możliwości zastosowania w chorobach układu nerwowego. Neurologia Praktyczna 2017; 6: 1–4.
18. Kulczyński B. Znaczenie kwasu alfa-liponowego w procesach neurodegeneracyjnych i chorobach metabolicznych. Food Forum 2019; 2.